Thơ đọc nhiều nhất
Thơ thích nhất
Thơ mới nhất
Tác giả cùng thời kỳ
Dịch giả nhiều bài nhất
Tạo ngày 21/03/2009 01:52 bởi
hongha83, đã sửa 2 lần, lần cuối ngày 26/09/2011 20:46 bởi
hongha83 Phan Huy Ích 潘輝益 (9/1/1751 - 1822) vốn tên là Phan Công Hậu 潘公厚, tự Khiêm Thụ Phủ 謙受甫, Chi Hoà, hiệu Dụ Am 裕庵, Đức Hiên, tước Thuỵ Nham hầu 瑞岩侯, quê ở làng Thu Hoạch, huyện Thiên Lộc, phủ Đức Quang, trấn Nghệ An, nay là xã Thạch Châu, huyện Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh. Ông là con trai đầu của Bình chương đô đốc Phan Huy Cận 潘輝堇.
Năm 1771, ông đỗ đầu khoa thi hương trường thi Nghệ An. Năm 1775, đỗ đầu khoa thi hội, ông được bổ làm Hàn lâm thừa chỉ, rồi làm Đốc đồng tỉnh Thanh Hoá, trông coi việc an ninh. Năm 1777, ông được lệnh mang ấn kiếm, sắc phong tước Cung quận công của vua Lê ban cho Nguyễn Nhạc, nhưng khi vào đến Phú Xuân, tướng Phạm Ngô Cầu trấn giữ Phú Xuân cản giữ ông lại, sai Nguyễn Hữu Chỉnh đi vào Quảng Nam phong cho Nguyễn Nhạc. Sau đó, ông được thăng Hiến sát sứ Thanh Hoá, trông coi việc xét xử và luật pháp. Cuối năm 1787, quân Tây Sơn ra Bắc Hà lần thứ hai. Lê Chiêu Thống chạy sang Trung Quốc cầu cứu. Phan Huy Ích bỏ lên Sài Sơn (Sơn Tây), chấm dứt 14 năm làm quan với chính quyền vua Lê - chúa Trịnh.
Tháng 5 năm 1788, Nguyễn Huệ ra Bắc, xuống chiếu cầu hiền. Phan Huy Ích cùng Ngô Thì Nhậm, Đoàn Nguyễn Tuấn, Nguyễn Thế Lịch ra hợp tác với Tây Sơn. Phan Huy Ích được phong làm Tả thị lang Bộ Hộ. Sau cuộc hành quân phá quân Thanh, mùa xuân năm Kỷ Dậu, 1789, của Quang Trung, ông phụ trách công việc ngoại giao. Cuối tháng 2 năm 1790, Phan Huy Ích cùng với đại tư mã Ngô Văn Sở được cử trong phái đoàn do Phạm Công Trị đóng giả vua Quang Trung dẫn đầu sang Trung Quốc mừng vua Càn Long 80 tuổi. Năm 1792, về nước, được thăng Thị trung ngự sử ở toà Nội các rồi Thượng thư bộ Lễ.
Cũng trong năm này, vua Quang Trung mất. Ông cố gắng giúp đỡ vua trẻ Quang Toản, nhưng không ngăn nổi đà suy vi của Tây Sơn. Mùa hạ năm 1802, quân Nguyễn Ánh ra Bắc. Ông bị bắt cùng với Ngô Thì Nhậm, Nguyễn Thế Lịch, cả ba đều bị đánh đòn trước Văn Miếu. Năm 1814 ông về quê làng Thu Hoạch dạy học và sau đó lại ra Sài Sơn an dưỡng và mất ở đó vào năm Nhâm Ngọ (1822). Theo các nhà nghiên cứu, trong thời gian này, ông hoàn chỉnh bản dịch Chinh phụ ngâm (tác giả Đặng Trần Côn), mà người diễn Nôm đầu tiên là Đoàn Thị Điểm.
Phan Huy Ích 潘輝益 (9/1/1751 - 1822) vốn tên là Phan Công Hậu 潘公厚, tự Khiêm Thụ Phủ 謙受甫, Chi Hoà, hiệu Dụ Am 裕庵, Đức Hiên, tước Thuỵ Nham hầu 瑞岩侯, quê ở làng Thu Hoạch, huyện Thiên Lộc, phủ Đức Quang, trấn Nghệ An, nay là xã Thạch Châu, huyện Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh. Ông là con trai đầu của Bình chương đô đốc Phan Huy Cận 潘輝堇.
Năm 1771, ông đỗ đầu khoa thi hương trường thi Nghệ An. Năm 1775, đỗ đầu khoa thi hội, ông được bổ làm Hàn lâm thừa chỉ, rồi làm Đốc đồng tỉnh Thanh Hoá, trông coi việc an ninh. Năm 1777, ông được lệnh mang ấn kiếm, sắc phong tước Cung quận công của vua Lê ban cho Nguyễn Nhạc, nhưng khi vào đến Phú Xuân, tướng Phạm Ngô Cầu trấn giữ Phú Xuân cản giữ ông lại, sai Nguyễn Hữu Chỉnh đi vào Quảng Nam phong cho Nguyễn Nhạc. Sau đó, ông được thăng Hiến sát sứ Thanh Hoá, trông…
- Tự
- Canh Dần quý xuân hối, chiêu Phan Mậu Hiên tựu Bích Câu thư ngụ
- Trọng hạ, ký Hải An Đoàn khế
- Tặng Hoạch Trạch Nhữ Tốn Trai
- Tân Mão hương thí cử ưu trúng giải nguyên, trọng đệ diệc dự trúng cách, phó kinh bái yết, tại đồ trung hỉ phú
- Quý Tị thu phụng thăng Sơn Nam xứ Tả mạc đăng trình ngẫu đắc
- Trọng đông hồi kinh để, ký Đoàn Nguyễn nhị khế
- Giáp Ngọ quý xuân hương thí, sắc chỉ bân tống Hà Trung huấn đạo Nguyễn khế phó giáo sở ứng vụ, ngã diệc đính kỳ tựu Nam ty, dĩ thi tác biệt
- Trung hạ dư thừa nhị ty quan uỷ sai điển khảo Đông Quan huyện, tuyển cử sĩ, nguyệt dư thuân sự, ngẫu phú
- Tam đệ Nhã Hiên phó thu thí, liên quán quận tuyển, văn tín ký hỉ
- Ất Mùi xuân, văn vương sư tiến khắc Phú Xuân thành, ngẫu phú
- Dữ bằng hữu kỳ mộng Chân Vũ quán liên tiêu vô sở kiến ngẫu thành nhị tuyệt kỳ 1
- Dữ bằng hữu kỳ mộng Chân Vũ quán liên tiêu vô sở kiến ngẫu thành nhị tuyệt kỳ 2
- Lễ vi báo tiệp, hoan bồi tôn toà chí khánh
- Cẩm tuyền nhật, chuyển phó Hải Dương trấn đình trú kỷ sự
- Bính Thân xuân chính vọng hậu, gia hương Diệu Cẩm, hỉ phú
- Trọng xuân tiến kinh, tức phụng nhập ứng chế, thí dự thưởng, ngẫu phú
- Phụng mệnh nam hành
- Đăng trình ngữ nội
- Độ Đại Linh giang
- Đáo Động Hải doanh
- Đáo Phú Xuân thành
- Đinh Dậu thu xuất đốc Thanh Hoa, tại trấn tức sự
- Phỏng hiến ty cựu du
- Kinh Kim Âu sơn tự
- Mậu Tuất thu, tiễn xá đệ Nhã Hiên phó Động Hải đồn tỉnh thị
- Thứ nam Thực sinh hỉ phú
- Lạng Sơn đạo trung ký kiến
- Đáo Đoàn Thành
- Đề Nhị Thanh động khắc thạch
- Đáo gia quán hỉ phú
- Kinh Quỳnh Lưu Long Sơn lưu thi ký tặng trung khuyến Nguyễn hầu
- Canh Tý xuân, hạ kiêm đốc đồng quyến đài tham nhung hoàn cán
- Đoan dương nhật, lữ trung hoài gia quyến
- Thu phụng đặc chuẩn tái nhập thiêm sai tri hình phiên, bái mệnh cung kỷ
- Tân Sửu vãn xuân, tôn giá tự nam thuỳ phụng triệu hồi kinh chiêm bái, hỉ phú
- Nhâm Dần thu, phụng đặc mệnh đốc đồng Thanh Hoa đăng nhậm thuật hoài kỳ 1
- Nhâm Dần thu, phụng đặc mệnh đốc đồng Thanh Hoa đăng nhậm thuật hoài kỳ 2
- Đông phụng tân vương lâm ngự, dư tự trấn tiến kinh bái yết, cung kỷ
- Quý đông, đăng Bàn A sơn khẩu chiếm
- Quý Mão thu, gia tôn phụng mệnh đốc trấn Cao Bằng, thượng quan nhật bái tiễn, kỷ hoài
- Trọng đông phụng giám thí Sơn Nam trường, viện trung ngẫu thuật
- Giáp Thìn xuân gia tôn phụng chuẩn nhập bồi tụng, bái khánh kỷ sự
- Giang cư tức sự kỳ 1
- Giang cư tức sự kỳ 2
- Trọng đông, phụng thái tôn thái phi sơn lăng lễ kỷ sự
- Phụng tiên vương đạm tế lễ, cảm tác
- Tuế vãn đề thinh giải
- Ất Tị khai xuân thí bút
- Tặng Dưỡng Hiên Nguyễn niên khế tân thăng Kinh Bắc tham chính
- Hoạ ký Nhuận Phủ Nguyễn khế hữu phụng Bắc sứ hồi kỳ 1 - Hạ công hoàn
- Hoạ ký Nhuận Phủ Nguyễn khế hữu phụng Bắc sứ hồi kỳ 2 - Tự khuê hoài
- Xuân giang mạn thuật kỳ 1
- Xuân giang mạn thuật kỳ 2
- Hỉ vũ tác
- Văn tam nam Chú tại kinh xuất đậu khang cát, hỉ phú
- Thu trung triều bảo Thanh Hoa thự hiến sứ kinh phụng chuẩn doãn, trùng dương hậu phát chu thượng quan, đồ gian kỷ hứng
- Long Hàm nham tức sự
- Tặng phó niết Bùi Hàn Khê
- Vãn Bằng Trình tự Hải Thanh thiền sư
- Ký xá đệ Nhã Hiên trực giảng công
- Tặng Bùi Hàn Khê
- Bính Ngọ xuân trung, hiến để công thoan, cụ tương ngũ thuyền phó kinh hậu nghinh gia tôn trí sĩ, cẩm tuyền đăng trình kỷ hứng
- Cung hoạ tạ sự thi
- Nhi bối hạ
- Hạ sơ tôn giá hồi chí hiến để, lưu trú tuần nhật, hoạch bồi hoan yến kỷ sự
- Quốc sự gia tình giao cảm tác
- Thu trung khâm nghinh tiên hoàng đế tử cung thuyền, khốc bái vu Bằng Trình tân thứ, cung kỷ
- Thuật hoài
- Ky thê kỷ muộn
- Đinh Mùi sơ xuân, khâm ban hành Sơn Nam xứ tham chính, bái mệnh cung kỷ
- Phó nam ty ngẫu thành nhị tuyệt kỳ 1 - Hữu lâm cựu ngụ
- Phó nam ty ngẫu thành nhị tuyệt kỳ 2 - Hữu đăng công đường
- Kinh thành thất thủ cảm tác
- Hữu sở trào
- Mậu Thân xuân chính thí bút
- Xuân trung sơn am kỷ sự
- Tây trình lữ muộn
- Đề Hương Ngải xã Đỗ gia di cảo
- Quá Tây Phương sơn tự
- Hiểu kinh Tiên Lữ tự
- Ninh Sơn cố cung
- Chúc lý viên cư
- Sinh nhật u cư
- Văn khiển cảm tác
- Kỷ Dậu xuân chính tức sự
- Sơ văn Tôn tổng đốc thoái sư Xương Giang ngẫu phú
- Sài Sơn xuân diểu kỳ 1
- Sài Sơn xuân diểu kỳ 2
- Tam nam Chú khải mông tại Tả ấp, ngẫu thư thị giáo
- Phụng triệu phó thành, cảm cố kinh phong cảnh tác
- Tế đường trung nguyên lễ cảm tác
- Thu trung phụng nghệ Lạng Sơn trấn hậu tiếp Bắc sứ, hành gian thuật hoài
- Trọng đông phụng giám Sơn Tây thí trường, viện trung ngẫu thuật
- Canh Tuất sơ xuân, biện lý phụng tang đại lễ, muộn trung kỷ hoài
- Xuân trung phụng chiếu sai bắc sứ, đắc mệnh ngẫu phú
- Mạnh hạ sơ hoán, dự cáo tiểu tường lễ, mang phó sứ trình
- Xuất quan
- Hoa Sơn binh mã
- Hoạ đáp Vũ Công bộ
- Thương Ngô giang thứ
- Quảng thành công quán cung trị tiên tỉ huý thần, hựu phụng tiên khảo hạ tế lễ, tảo khởi cảm tác
- Du Quan Âm nham
- Đề Phi Lai tự
- Thư hoài giản Đoàn hàn lâm
- Thiều Châu giang thứ phụng tiễn Quảng Đông Trương niết đài hồi trị
- Kinh Cát Thuỷ huyện vãn Văn thừa tướng
- Du Mai Lĩnh
- Chu trình dạ tiến tức sự
- Đề Đằng Vương các
- Tặng Đới trạng nguyên
- Giang Tây tảo khởi
- Hoạ tặng Cửu Giang thành quán chủ cống sinh Lã Triệu Tường
- Độ Tầm Dương giang vọng Tỳ Bà đình
- Thư hoài đáp Vũ Công bộ, y tiền giản Đoàn hàn lâm vận
- Vãn du Pha Tiên đình
- Đình hạ ngẫu cảm
- Dạ độ Xích Bích giang khẩu
- Vũ Xương dịch thứ phụ quốc thư ký Ngô Binh bộ
- Hoạ tiễn Thanh Phong Ngô hàn lâm sứ hồi
- Hà Nam đạo trung kỳ 1
- Hà Nam đạo trung kỳ 2
- Đề Yển Thành Nhạc vương miếu
- Dũ Lý diễn dịch xứ
- Hàn Nguỵ công Trú Cẩm đường cố chỉ
- Tiên khảo sinh thời cảm tác
- Quá Yên Kinh
- Trường Thành tức sự
- Tái Bắc khẩu dạ hành
- Chiêu Quân mộ
- Thị yến tây uyển, Triều Tiên thư ký Phác Trai Gia huề phiến thi tựu trình, tức tịch hoạ tặng
- Thập tam nhật, phụng triều vạn thọ lễ ngật, dạ dữ đồng cán nhàn thoại, ngẫu phú “Như thử lương dạ hà”, đắc hà tự
- Khách quán trung thu
- Tặng Lễ bộ chủ sự Ngô tiến sĩ
- Nhị thập nhị nhật, phụng chỉ tự tây uyển công quán đăng trình hồi quốc, hỉ tác
- Dạ gian xa hành y Vũ Công bộ vận
- Trác Châu thành Tam Nghĩa miếu
- Túc Hứa Châu thành, truy ức Tào Man cố sự
- Thần độ Hoàng Hà
- Nguyệt tịch quá Vũ Thắng quan
- Du Hoàng Hạc lâu
- Tạc lai Hoàng Hạc lâu hữu thi thiếp ký Ngô Binh bộ, kim hồi du tư lâu tái y tiền vận phi ký
- Hán thuỷ chu trình
- Nhạc Dương lâu hiểu vọng
- Phong phàm quá hồ, kính dụng Lã tiên “Lãng ngâm phi quá Động Đình hồ” chi cú
- Thứ Trường Sa hoài Giả phó
- Vọng Tam Lư đại phu miếu
- Thượng Tương ngẫu chí
- Tương than dạ bạc
- Quế Lâm giang trình thư ký Ngô binh bộ, y Hoàng Hạc lâu tiền vận
- Ly giang ký kiến
- Tố Ngũ Hiểm than
- Lệ Giang đạo trung ức gia hương
- Đề Quan đế tượng
- Sùng Thiện giang trình
- Hồi trình khải quan
- Sứ hồi đề sơn gia
Thơ dịch tác giả khác