Tôn Phần 孫蕡

Tôn Phần 孫蕡 (1337-1393) tự Trọng Diễn 仲衍, hiệu Tây Am tiên sinh 西庵先生, người Bình Bộ 平步, quận Nam Hải 南海, tỉnh Quảng Đông (nay là làng Bình Bộ, Thuận Đức 順德, Quảng Đông), tính tình hào sảng, nghi biểu đường đường, ham đọc sách, giỏi thơ văn. Cuối đời Nguyên, Hà Chân 何真 chiếm cứ Lĩnh Nam khai doanh lập phủ, có mời Tôn Phần, Vương Tá 王佐, Triệu Giới 趙介, Lý Đức 李德, Hoàng Triết 黄哲, dùng lễ đối đãi, xưng là Nam Viên ngũ tiên sinh 南園五先生 (Nam Viên nay là Trung Sơn đồ thư quán 中山圖書館 tại Quảng Châu). Chu Nguyên Chương dấy binh đánh Nguyên, tướng Liệu Vĩnh Trung 廖永忠 nam chinh Ngũ Lĩnh, Tôn Phần biết đại cuộc sắp thống nhất, khuyên Hà Chân bãi chiến, viết biểu hàng nhà Minh, được thụ chức Chủ quản giáo dục. Năm Hồng Vũ thứ 3 (1370), triều Minh cho mở khoa cử, ông nhậm chức Chức nhiễm cục sứ thuộc Công bộ 工部織染局使, phụ trách về tơ lụa vải vóc. Năm 1373, xuất kinh làm Chủ bộ huyện Hồng 虹縣主簿, gọi nhập triều thụ chức Hàn lâm điển tịch 翰林典籍, tu soạn Hồng Vũ chính vận 洪武正韻, năm 1377 bổ Chủ bạ huyện Bình Nguyên 平原縣主簿. Năm 1380, bãi chức về quê, năm 1382 gọi lại cho làm Tô Châu kinh lịch 蘇州經歷.

Năm 1389, ông phạm tội trích thú Liêu Đông, tại đây tướng Lam Ngọc 藍玉 (?-1393) biết tiếng có qua lại, nhờ đề thơ mấy bức hoạ. Khi Lam Ngọc bị kết tội phản nghịch, năm 1393 Tôn Phần bị liên luỵ và xử chết, lúc lâm hình ngâm thơ rất bi tráng. Sau khi chết, thơ văn thất tán, chỉ còn 9 tập, trong đó có Thông giám tiền biên cương mục 通鑒前編綱目, Hiếu kinh tập thiện 孝經集善, Lý học huấn mông 理學訓蒙, Tây Am tập 西庵集, Hoạ Đào tập 和陶集.

Tôn Phần 孫蕡 (1337-1393) tự Trọng Diễn 仲衍, hiệu Tây Am tiên sinh 西庵先生, người Bình Bộ 平步, quận Nam Hải 南海, tỉnh Quảng Đông (nay là làng Bình Bộ, Thuận Đức 順德, Quảng Đông), tính tình hào sảng, nghi biểu đường đường, ham đọc sách, giỏi thơ văn. Cuối đời Nguyên, Hà Chân 何真 chiếm cứ Lĩnh Nam khai doanh lập phủ, có mời Tôn Phần, Vương Tá 王佐, Triệu Giới 趙介, Lý Đức 李德, Hoàng Triết 黄哲, dùng lễ đối đãi, xưng là Nam Viên ngũ tiên sinh 南園五先生 (Nam Viên nay là Trung Sơn đồ thư quán 中山圖書館 tại Quảng Châu). Chu Nguyên Chương dấy binh đánh Nguyên, tướng Liệu Vĩnh Trung 廖永忠 nam chinh Ngũ Lĩnh, Tôn Phần biết đại cuộc sắp thống nhất, khuyên Hà Chân bãi chiến, viết biểu hàng nhà Minh, được thụ chức Chủ quản giáo dục. Năm Hồng Vũ thứ 3 (1370), triều Minh cho mở khoa cử, ông nhậm chức Chức nhiễm cục sứ thuộc Công bộ…