Tiến sĩ Lê Khắc Cẩn 黎克謹 sinh năm 1833, khi vương triều Nguyễn đang tiến tới giai đoạn cực thịnh. Nhưng chỉ hơn 20 năm sau, khi ông đậu Giải nguyên khoa thi Hương năm Ất Mão (1855) và đậu Hoàng giáp khoa thi Hội năm Nhâm Tuất (1862) thì triều đình Nguyễn đã lâm vào cuộc khủng hoảng triền miên, dẫn đến một bi kịch lớn nhất của cả dân tộc: Đất nước mất quyền độc lập, dân tộc rơi vào cảnh nô lệ ngoại bang.

Là một trí thức Nho giáo tin vào Đạo, vào trách nhiệm phải gánh vác trước đất nước và dân tộc, Lê Khắc Cẩn đã có nhiều trăn trở trước tai hoạ ngoại xâm, trước nguy cơ quốc gia suy vong, có hoài bão đền ơn vua trả nợ nước. Nhưng cho đến khi mất, ông chỉ giữ các chức văn quan, lại không phải ở chỗ then máy của triều đình, nên ông đành ngụ tâm sự của mình vào những gì đã trước thuật, mặc dù trong…

 

  1. Ất dạ tuý khởi ngẫu thành
    2
  2. Bắc kỳ Phó kinh lược Bùi tướng công “Hành ngâm thi tập” đắc kiến thị bì duyệt, ngẫu thành nhất luận ký trình
    2
  3. Bích nhân huynh thất đạo hí tặng
    2
  4. Bính Tuất nguyên nhật ngẫu thành [Thị nhật lập xuân]
    2
  5. Chế đài Hoàng tướng công mộ tiền khốc
    2
  6. Chế đài Trần công mệnh đại hoạ Bùi sứ công “Thượng Lâm Thú doanh”
    3
  7. Cung hoạ “Ngũ thập cảm thuật” nguyên vận tính trình
    3
  8. Cung thứ Hiệp biện đại học sĩ Trần đại nhân lưu giản nguyên vận
    4
  9. Cung thứ Trần đại nhân hoạ Chế đài Hoàng đại nhân nguyên vận
    3
  10. Đại nghĩ Thọ Xương doãn Trần Nhược Sơn công tiễn Nguyễn Hữu Độ
    3
  11. Đăng Ngọc Sơn viện kỳ tường
    3
  12. Giản phụng Bùi các đại nhân thăng Lại bộ tham tri
    3
  13. Hạ Yên Trung cử nhân Đặng Đình Tuân trưởng khoa ông
    3
  14. Hoạ Minh Hương Phan ông hoà Sơn Phòng Ngô ông nguyên vận
    2
  15. Lục thập tự thuật
    2
  16. Tái giản tuyển Phúc Thọ doãn Vũ đài chi lị
    3
  17. Tặng Minh Hương Nông Phục, sơ bang tú, biệt hiệu Quyền Ký Lạc
    2
  18. Thịnh Liệt Nguyễn cử nhân nam chu nguyệt tức tịch tặng
    2
  19. Thứ vận Đặng ông phó xuân thí lưu giản vi tiễn
    2
  20. Thứ vận Sơn Phòng Ngô ông “Hạ Đồng Lạc Vũ Bá Ngọc bổ Phúc Thọ tri huyện” (Canh Thìn lạp)
    1
  21. Tiễn như Thanh chánh sứ nội các thị lang Nguyễn Thuật sứ quân
    3
  22. Tiễn Niết đài Nguyễn Huy Quỳnh thăng Thanh phiên sứ
    3
  23. Tuý tiễn Sơn Phòng sứ Nguyễn Tuân Nhất lai kinh
    3
  24. Văn Dương sứ để quán
    6
  25. Văn Thọ Xương doãn Hoàng Văn Khải khất hồi quán, dự thảo vi tiễn
    2