Vô đề (Tương kiến thì nan biệt diệc nan) 無題（相見時難別亦難） • Vô đề (Gặp nhau đã khó ly biệt lại càng khó)

曉鏡但愁雲鬢改，
夜吟應覺月光寒。
蓬萊此去無多路，
Về lời dịch 3 câu này, tôi thích bản của Hoàng Giap Tôn nhất:
Câu 5&6: Hiểu kính đãn sầu vân mấn cải,
        Dạ ngâm ưng giác nguyệt quang hàn.
Dịch là:   Gương sớm mỗi soi buồn tóc ngả
          Đêm ngâm biết lạnh ánh trăng là
thì thật là đạt và hay. Các bản dịch khác là buồn tóc bạc, tóc úa, tóc điểm..rõ ràng là không đúng. Vì lúc này Lý Thương Ẩn còn khá trẻ, tóc chưa úa bạc được đâu. Vất vả buồn phiền thì thấy mỗi ngày tóc bớt xanh, bớt mượt đi mà thôi. Nghĩa là “tóc ngả màu thêm theo mỗi sớm”.
Ánh sáng theo vật lý thì nó có năng lượng, nghĩa là nó “nóng” chứ chẳng có tia sáng lạnh nào cả. Nếu có thì chiếu sáng một lúc làm nước thành đá được đấy. Nhưng thi nhân ngâm thơ thì lại “cảm” được cái “ánh trăng lạnh lẽo”. Nên câu dịch như trên này mới đúng là lột được cái thần của câu thơ “Dạ ngâm ưng giác nguyệt quang hàn”.
Câu 7: Bồng Lai thử khứ vô đa lộ. Như các dẫn chứng và thảo luận ở phần trên đã có. Ở đây có 2 cách hiểu “vô đa lộ” là “không nhiều lối” và “không xa mấy”. Hoàng Giáp Tôn đã dịch là “bao nhiêu nhỉ” (Bồng Lai lối tới bao nhiêu nhỉ) thì như vậy lại là được cả hai. Bao nhiêu nhỉ? Nghĩa là có bao nhiêu lối đâu, nghĩa là không nhiều lối. Bao nhiêu nhỉ? Lại cũng là xa gần bao nhiêu đâu? Nghĩa là không xa mấy. Dịch như vậy cũng là đạt và hay.
Lại nữa câu 2: 東風無力百花殘。Đông phong vô lực bách hoa tàn. Câu này theo riêng tôi, tác giả chỉ tả cảnh vật thời gian không gian lúc chia tay thôi. Lúc này là tháng ba, cuối Xuân, trăm hoa đã tàn cả, gió Xuân cuối mùa cũng rất yếu. Sau mùa Đông giá lạnh, gió Xuân đem về hơi ấm và sự mát mẻ khiến trăm hoa và vạn vật đều tươi tốt bừng sức sống, chứ như một số lời dịch lại đổ trách nhiệm cho gió Xuân “thối héo, thổi rụng..trăm hoa, thì tôi e oan cho gió Xuân lắm. Còn như liên tưởng suy diễn của thi nhân cho rằng gió Xuân nay đã “vô lực” rồi nên trăm hoa nay mất nguồn nâng đỡ nuôi dưỡng mà tàn tạ, thì cũng có phần đúng. Nhưng như vậy câu thơ cũng chỉ nên hiểu ý là “cuối xuân, gió xuân đã quá yếu, còn trăm hoa đã tàn úa” . Kín đáo. Xa xa một chút. Không nên nhấn, quy kết vào cái quan hệ “nhân quả”,  tại gió Xuân mà.., gió Xuân..làm cho..”.
Qua các bản dịch đã đăng ở trên với các cảm nhận của tôi đã trình bày. Tôi thấy bản dịch của Hoang Giap Tôn đạt hơn cả. Xin trao đổi cùng các bạn.
NGHICHNHI

Gặp gỡ, chia ly khó vạn ngàn
Trăm hoa tơi tả gió đông sang
Com tằm đến chết tơ thôi nhả
Ngọn nến lụn đi lệ mới tàn
Sáng ngắm trong gương buồn tóc điểm
Đêm ngâm thợ chợt lạnh trăng ngàn
Non Bồng chốn ấy không nhiều lối
Chim hãy giúp ta chỉ nẻo đàng

Gặp nhau, chia biệt khó thay
Gió đông lay nhẹ trăm đài hoa rơi
Nhả tơ tâm chết mới thôi
Nến tàn bất lụn lệ rồi mới ngưng
Sáng soi tóc bạc nửa lừng
Đêm ngâm thơ chợt lạnh lùng bóng trăng
Bồng lai lối ấy khó tầm
Chim ơi chỉ hộ một lần cho ta

Tuơng phùng ly biệt trăm ngàn khó
Gió đông khẽ thổi vạn hoa tàn
Tằm tơ chưa dứt lòng vương vấn
Nến kia cháy hết lệ chưa tàn
Guơng buồn tóc xanh ngày một ít
Tàn thơ trăng lạnh cùng đêm thâu
Bồng Lai trăm nẻo không đến được
Nhờ cánh chim xanh gửi chút tình

Xa nhau khó tựa gặp nhau
Gió đông không sức hoa rầu xác xơ
Thác rồi tàm mới hết tơ
Tàn rồi nến mới cạn khô lệ sầu
Soi gương buồn tóc đổi màu
Ngâm đêm mới biết trăng thâu lạnh lùng
Có xa xôi mấy non bồng
Dò đường hỏi lối cây cùng chim xanh

Khó gặp mà lại càng khó xa
Gió đông không thổi vẫn tàn hoa
Tằm tơ đến chết tơ còn quấn
Nến cháy thành tro lệ vẫn nhoà
Gương soi tuyết trắng vương màu tóc
Đêm khuya thi ngậm ánh trăng hàn
Đường tới Bồng Lai bao nhiêu lối?
Chim xanh ân cần hỏi giùm ta..

Lúc gặp nhau khó xa cũng khó
Gió xuân đã lặng mọi hoa tàn
Tằm xuân đến chết tơ còn vướng
Lệ nến thành tro mới thôi tràn
Gương sớm sầu chi mai tóc đổi
Đêm ngâm thấy lạnh ánh trăng ngàn
Bồng Lai đến đó nào xa lối
Chim xanh ân cần hỏi đường sang

Gặp nhau, ly biệt, khó thay,
Gió đông không sức để lay hoa tàn.
Chết, tầm mới hết tơ vàng!...
Nến thành tro, lệ mới đang khô dần.
Soi gương, tóc bạc, buồn thân,
Ngâm thơ, trăng sáng trước sân lạnh lùng.
Ít đường đi tới non Bồng,
Thăm đường dò lối, hỏi cùng chim Xanh...

Gặp khó mà xa lại khó hơn
Gió đông tuy nhẹ trăm hoa tàn
Xuân tằm vừa chết tơ liền dứt
Bấc nến thành tro lệ sáp hanh
Gương sớm soi buồn mai tóc đổi
Thơ đêm ngâm lạnh ánh trăng vàng
Bồng Lai đây tới không nhiều lối
Sẽ nhắn chim xanh cố giúp anh.

Gặp nhau thời khó, chia tay khó
Không sức trăm hoa luỵ gió đông
Tằm xuân đến chết tơ chưa dứt
Ngọn nến thành tro lệ mới dừng
Buồn sáng soi gương tóc đã đổi
Thấy đêm ngâm khúc lạnh lùng trăng
Bồng Lai xứ ấy bao đường đến
Khẩn khoản chim xanh giúp dẫn đường.