Nguyễn Ngọc Tương

Nguyễn Ngọc Tương (1827-1898) tự Khánh Phủ, hiệu Trà Phong, Tang Trữ, thân sinh ông là Nguyễn Kim Trung đỗ tú tài khoa Tân Mão (1831). Theo gia phả, Nguyễn Ngọc Tương thuộc một chi của dòng họ Nguyễn Trãi. Quê ông làng Tang Trữ (sau đổi là Hành Quần, nay thuộc xã Nam Bình), sau chuyển cư đến làng Cổ Lũng (nay thuộc xã Nam Dương, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định). Ông dòng dõi nhà nho nghèo, cụ tổ bảy đời đỗ tiến sĩ triều Lê, ông nội và ông thân đều dạy học. Ngay từ nhỏ ông đã thạo cày bừa, cất vó, đơm đó trên sông, trên ruộng góp vào nguồn sống gia đình. Khoa Mậu Ngọ (1858) triều Tự Đức ông đậu cử nhân. Ông làm quan qua Huấn đạo, Tri huyện rồi Tri phủ Diễn Châu (Nghệ An), Ngự sử đạo Trị Bình, cuối cùng làm Án sát Bắc Ninh.

Sau khi thực dân Pháp đặt ách thống trị trên cả nước ta, năm 1885 ông phụng chỉ vào kinh. Sau đó ông bỏ quan về quê dạy học và làm thuốc. Khi văn thân Nam Định mưu chống Pháp, ông tham gia tích cực cùng với người cháu ngoại ông là tiến sĩ Vũ Hữu Lợi, tức nghè Dao Cù, gọi ông bằng cậu ruột, người đứng đầu văn thân Nam Định bấy giờ. Khi Vũ Hữu Lợi bị bắt và xử chém năm 1887, ông về quê xin đi khẩn điền, mở đất Phú Văn (huyện Hải Hậu) để tránh giặc, ngầm chuẩn bị đại sự. Năm 1890, nghe tin vua Hàm Nghi bị Pháp bắt, ông vô cùng thương cảm. Tình thế đất nước không thể cứu vãn nổi, ông mang nặng một tâm sự u uất, nhưng vẫn quyết giữ trọn tấm lòng trung trinh, thuỷ chung với dân với nước. Con cháu ông sau này như Nguyễn Ngọc Lan, Nguyễn Ngọc Côn đều tham gia phong trào Đông du, Đông kinh nghĩa thục và đều đã hy sinh vẻ vang, tiếp nối được chí cha lúc sinh thời.

Thơ ông hiện chỉ còn 11 bài chữ Hán được chép trong di cảo của Nguyễn Công Chuẩn (1883-1956). Nguyễn Công Chuẩn quê làng Động Trung (nay là Vũ Trung), huyện Kiến Xương, Thái Bình, thân phụ là Nguyễn Hữu Phu tham gia phong trào Cần vương cùng chiến đấu với Đô đốc Tạ Hiện. Cụ Phu là thân gia với Nguyễn Ngọc Tương. Cụ Chuẩn là tham gia với em cụ án Tương là Nguyễn Ngọc Lan. Cụ Chuẩn và cụ Lan cùng tham gia tân trào đầu thế kỷ. Năm 1913 trong trận đánh vào dinh Tuần phủ Phú Thọ Chế Quang Ân, cụ Lan hy sinh.

Nguyễn Ngọc Tương (1827-1898) tự Khánh Phủ, hiệu Trà Phong, Tang Trữ, thân sinh ông là Nguyễn Kim Trung đỗ tú tài khoa Tân Mão (1831). Theo gia phả, Nguyễn Ngọc Tương thuộc một chi của dòng họ Nguyễn Trãi. Quê ông làng Tang Trữ (sau đổi là Hành Quần, nay thuộc xã Nam Bình), sau chuyển cư đến làng Cổ Lũng (nay thuộc xã Nam Dương, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định). Ông dòng dõi nhà nho nghèo, cụ tổ bảy đời đỗ tiến sĩ triều Lê, ông nội và ông thân đều dạy học. Ngay từ nhỏ ông đã thạo cày bừa, cất vó, đơm đó trên sông, trên ruộng góp vào nguồn sống gia đình. Khoa Mậu Ngọ (1858) triều Tự Đức ông đậu cử nhân. Ông làm quan qua Huấn đạo, Tri huyện rồi Tri phủ Diễn Châu (Nghệ An), Ngự sử đạo Trị Bình, cuối cùng làm Án sát Bắc Ninh.

Sau khi thực dân Pháp đặt ách thống trị trên cả nước ta, năm 1885 ô…