Đăng bởi Vanachi vào 11/07/2005 19:52, đã sửa 5 lần, lần cuối bởi Vanachi vào 03/08/2023 11:25

無題(相見時難別亦難)

相見時難別亦難,
東風無力百花殘。
春蠶到死絲方盡,
蠟炬成灰淚始幹。
曉鏡但愁雲鬢改,
夜吟應覺月光寒。
蓬萊此去無多路,
青鳥殷勤為探看。

 

Vô đề (Tương kiến thì nan biệt diệc nan)

Tương kiến thì nan biệt diệc nan,
Đông phong vô lực bách hoa tàn.
Xuân tàm đáo tử ty phương tận,
Lạp cự thành hôi lệ thuỷ can.
Hiểu kính đãn sầu vân mấn cải,
Dạ ngâm ưng giác nguyệt quang hàn.
Bồng Lai thử khứ vô đa lộ,
Thanh điểu ân cần vị thám khan.

 

Dịch nghĩa

Gặp gỡ nhau đã khó, chia lìa nhau lại càng khó,
Gió xuân không đủ sức, để trăm hoa tàn úa.
Tằm xuân đến chết mới nhả hết tơ,
Ngọn nến thành tro mới khô nước mắt.
Sớm mai soi gương, buồn cho tóc mây đã thay đổi,
Ngâm thơ ban đêm chợt nhận ra ánh trăng lạnh lẽo.
Đường từ đây tới Bồng Lai dù không xa,
Chim xanh hãy vì ta mà ân cần thăm dò tin tức.


Đây là một trong những bài thơ bí hiểm của Lý Thương Ẩn. Có thuyết cho rằng đây là một bài thơ bày tỏ tình cảm. Nguyên Lý Thương Ẩn sau Cam Lộ chi biến năm Thái Hoà thứ 8 (834) đời Đường Văn Tông cũng bị ảnh hưởng tới quan lộ, nên lánh đời đi học đạo tiên tại Linh Đô quán phía đông núi Ngọc Dương trong khoảng 4 năm. Trong thời gian này ông có gặp một cung nữ họ Tống hầu hạ cho công chúa ở Thanh Đô quán ở ngọn phía tây núi. Hai người khi gặp gỡ rất quyến luyến, nhưng sau đó cung nữ theo công chúa nhập đạo. Hai người một đông một tây núi khoảng cách khá gần nhưng Lý không có cách nào gặp, vì vậy mới làm bài thơ này. Bồng Lai ở câu thơ này chính là ám chỉ Thanh Đô quán. Lý Thương Ẩn còn có các bài thơ Tặng Hoa Dương Tống chân nhân kiêm ký Thanh Đô Lưu tiên sinh 贈華陽宋真人兼寄清都劉先生, Nguyệt dạ trùng ký Tống Hoa Dương tỷ muội 月夜重寄宋華陽姊妹 liên quan tới mối quan hệ này.

Thuyết khác cho rằng bài thơ này làm năm Thái Trung thứ 5 (851) đời Đường Tuyên Tông. Ông từng làm phán quan trong mạc phủ của Vũ Ninh quân Tiết độ sứ Lư Hoằng Chỉ 盧弘止 ở Trừ Châu. Mùa xuân năm Thái Trung thứ 5 (851), Lư Hoằng Chỉ bệnh qua đời, Lý Thương Ẩn từ Trừ Châu về Trường An. Thời gian này phe của Ngưu Tăng Nhụ 牛僧孺 đang nắm quyền, và con trai của Lệnh Hồ Sở 令狐楚 là Lệnh Hồ Đào 令狐綯 nhậm Tể tướng kiêm Lễ bộ Thượng thư. Lý Thương Ẩn thời trẻ từng cùng Lệnh Hồ Đào học Lệnh Hồ Sở, năm Khai Thành thứ 2 (837) vào kinh và được Lệnh Hồ Đào tiến cử nên đỗ tiến sĩ, hai người trở nên thân thiết. Sau đó Lý Thương Ẩn tới làm trong mạc phủ và trở thành con rể của Vương Mậu Nguyên 王茂元, bị coi là bè đảng xa của Lý Đức Dụ 李德裕 nên quan lộ trắc trở, sau đó phiêu bạc một thời gian. Khi trở về Trường An từ Trừ Châu, Lý Thương Ẩn lại không còn nơi trông cậy, nên mong được Lệnh Hồ Đào tiến cử. Ông viết một số bài thơ vô đề để bày tỏ, đây là một bài.

 

Xếp theo:

Trang trong tổng số 6 trang (57 bài trả lời)
Trang đầu« Trang trước‹ [1] [2] [3] [4] [5] [6] ›Trang sau »Trang cuối

Ảnh đại diện

Bản dịch của Nguyễn phước Hậu

Khó xa cũng khó gần nhau,
Phương đông tắt gió, hoa sầu xác xơ.
Con tằm chết, hết vương tơ,
Đèn cầy cạn sáp, lệ mờ hoen mi.
Đêm ngâm trăng lạnh lòng si,
Sáng soi gương nhạt, sầu ghi tóc thề.
Bồng lai đâu lắm đường về,
Chim xanh chỉ lối bến mê dọ tìm.

Chưa có đánh giá nào
Trả lời
Ảnh đại diện

Bản dịch của mailang

Rằng khó gặp nhau cũng khó tan,
Gío đông hiu hắt trước hoa tàn.
Tằm xuân đến chết tơ đành dứt,
Đuốc sáp thành tro lệ hết giàn.
Sáng ngắm đượm buồn màu tóc đổi,
Đêm ngâm thấm lạnh ánh trăng ngàn.
Bồng Lai này đến không bao ngả,
Thanh điểu ân cần lựa hỏi han.

Chưa có đánh giá nào
Trả lời
Ảnh đại diện

Bản dịch của Thanh Sơn Ẩn Ẩn

Gặp nhau đã khó chàng ơi
Biệt ly càng lại ngậm ngùi xiết bao...
Gió đông yếu ớt thổi ào
Mà trăm hoa rụng nghẹn ngào bên song...
Tầm xuân chết cạn tơ lòng
Nến kia tắt mới khô dòng lệ sa...
Gương soi mái tóc bạc pha
Trăng khuya lạnh chiếu... ngâm nga thơ sầu...
Bồng Lai muôn nẻo về đâu
Nhờ chim xanh giúp đôi câu hỏi đường...

黃梅橋上夕陽紅,黃梅橋下水流東。
元氣浮沉滄海外,晴嵐吞吐亂流中。
短蓑漁枕孤舟月,長笛童吹古徑風。
大地文章隨處見,君心何事太匆匆!
15.00
Trả lời
Ảnh đại diện

Bản dịch của Nguyễn Hữu Huyên

Khó gặp nhau, xa chẳng dễ dàng
Gió đông hiu hắt thổi hoa tàn
Tằm xuân đến chết tơ trao tận
Ánh sáp vừa tàn lệ ráo khan
Sáng ngắm gương buồn vừng tóc trắng
Đêm ngâm thơ lạnh ánh trăng vàng
Bồng lai đến đó không xa lắm
Hăm hở chim xanh dọ kỹ càng.


[Thông tin 1 nguồn tham khảo đã được ẩn]
Trung tình vô hạn bằng thuỳ tố,
Minh nguyệt thanh phong dã bất tri.
15.00
Trả lời
Ảnh đại diện

Bản dịch của Cao Nguyên

Khó gặp, càng khó chia xa,
Gió đông phe phẩy trăm hoa úa tàn.
Nến tuôn dòng lệ héo hon,
Tằm xuân dẫu thác vẫn còn tơ vương.
Tóc phai, buổi sáng soi gương,
Tối ngâm thơ dưới trăng suông lạnh đầy.
Non Bồng xa cách từ đây,
Chim xanh quyến luyến đã bay thăm đường.

Chưa có đánh giá nào
Trả lời
Ảnh đại diện

Bản dịch của windysoul

Đã khó tương phùng lại khó xa
Trời xuân nhẹ gió rũ trăm hoa
Tằm đau hết kiếp tơ còn nhả
Nến khóc tan thân lệ chửa nhòa
Một sớm gương soi buồn tóc lạ
Trong đêm thi khúc lỡ trăng ngà
Bồng Lai cõi ấy bao nhiêu ngả
Mượn cánh chim trời hỏi giúp ta

15.00
Trả lời
Ảnh đại diện

Bản dịch của windysoul

Đã khó tương phùng huống biệt ly
Hoa xuân vì gió nhẹ bay đi
Kia tằm lạnh bóng tơ còn vướng
Nến dẫu tan thân lệ ướt mi
Gương tiếc tóc xanh ngày chớm bạc
Trăng tàn thơ nhạt khúc tình si
Hỏi nơi tiên cảnh Bống Lai ấy
Biết cánh chim xanh có biết gì

Chưa có đánh giá nào
Trả lời
Ảnh đại diện

Bản dịch của Trọng Vũ

Khó thay gặp mặt rồi xa,
Gió đông thổi nhẹ trăm hoa lìa cành.
Tơ vương bên xác con tằm,
Nến kia cháy hết lệ còn chửa khô.
Soi gương buồn tóc bạc phơ,
Ánh trăng lạnh cả câu thơ đêm trường.
Bồng sơn đến đó mấy đường,
Cậy chim xanh mách tỏ tường với ta.

Chưa có đánh giá nào
Trả lời
Ảnh đại diện

Bản dịch của Cô Phong

Gặp nhau khó chia ly càng khổ
Muôn hoa tàn nức nở gió đông
Tằm chết mới hết tơ lòng
Nến ngừng rơi lệ thân không còn gì
Soi gương sớm ô kìa tóc bạc
Ngâm thơ khuya lạnh toát trăng soi
Bồng lai đường tới gần thôi
Nhờ chim xanh gửi đôi lời đón đưa.

Chưa có đánh giá nào
Trả lời
Ảnh đại diện

Về dịch bài Vô đề

曉鏡但愁雲鬢改,
夜吟應覺月光寒。
蓬萊此去無多路,
Về lời dịch 3 câu này, tôi thích bản của Hoàng Giap Tôn nhất:
Câu 5&6: Hiểu kính đãn sầu vân mấn cải,
        Dạ ngâm ưng giác nguyệt quang hàn.
Dịch là:   Gương sớm mỗi soi buồn tóc ngả
          Đêm ngâm biết lạnh ánh trăng là
thì thật là đạt và hay. Các bản dịch khác là buồn tóc bạc, tóc úa, tóc điểm..rõ ràng là không đúng. Vì lúc này Lý Thương Ẩn còn khá trẻ, tóc chưa úa bạc được đâu. Vất vả buồn phiền thì thấy mỗi ngày tóc bớt xanh, bớt mượt đi mà thôi. Nghĩa là “tóc ngả màu thêm theo mỗi sớm”.
Ánh sáng theo vật lý thì nó có năng lượng, nghĩa là nó “nóng” chứ chẳng có tia sáng lạnh nào cả. Nếu có thì chiếu sáng một lúc làm nước thành đá được đấy. Nhưng thi nhân ngâm thơ thì lại “cảm” được cái “ánh trăng lạnh lẽo”. Nên câu dịch như trên này mới đúng là lột được cái thần của câu thơ “Dạ ngâm ưng giác nguyệt quang hàn”.
Câu 7: Bồng Lai thử khứ vô đa lộ. Như các dẫn chứng và thảo luận ở phần trên đã có. Ở đây có 2 cách hiểu “vô đa lộ” là “không nhiều lối” và “không xa mấy”. Hoàng Giáp Tôn đã dịch là “bao nhiêu nhỉ” (Bồng Lai lối tới bao nhiêu nhỉ) thì như vậy lại là được cả hai. Bao nhiêu nhỉ? Nghĩa là có bao nhiêu lối đâu, nghĩa là không nhiều lối. Bao nhiêu nhỉ? Lại cũng là xa gần bao nhiêu đâu? Nghĩa là không xa mấy. Dịch như vậy cũng là đạt và hay.
Lại nữa câu 2: 東風無力百花殘。Đông phong vô lực bách hoa tàn. Câu này theo riêng tôi, tác giả chỉ tả cảnh vật thời gian không gian lúc chia tay thôi. Lúc này là tháng ba, cuối Xuân, trăm hoa đã tàn cả, gió Xuân cuối mùa cũng rất yếu. Sau mùa Đông giá lạnh, gió Xuân đem về hơi ấm và sự mát mẻ khiến trăm hoa và vạn vật đều tươi tốt bừng sức sống, chứ như một số lời dịch lại đổ trách nhiệm cho gió Xuân “thối héo, thổi rụng..trăm hoa, thì tôi e oan cho gió Xuân lắm. Còn như liên tưởng suy diễn của thi nhân cho rằng gió Xuân nay đã “vô lực” rồi nên trăm hoa nay mất nguồn nâng đỡ nuôi dưỡng mà tàn tạ, thì cũng có phần đúng. Nhưng như vậy câu thơ cũng chỉ nên hiểu ý là “cuối xuân, gió xuân đã quá yếu, còn trăm hoa đã tàn úa” . Kín đáo. Xa xa một chút. Không nên nhấn, quy kết vào cái quan hệ “nhân quả”,  tại gió Xuân mà.., gió Xuân..làm cho..”.
Qua các bản dịch đã đăng ở trên với các cảm nhận của tôi đã trình bày. Tôi thấy bản dịch của Hoang Giap Tôn đạt hơn cả. Xin trao đổi cùng các bạn.
NGHICHNHI

25.00
Trả lời

Trang trong tổng số 6 trang (57 bài trả lời)
Trang đầu« Trang trước‹ [1] [2] [3] [4] [5] [6] ›Trang sau »Trang cuối