風疾舟中伏枕書懷三十六韻，奉呈湖南親友
軒轅休制律，
虞舜罷彈琴。
尚錯雄鳴管，
猶傷半死心。
聖賢名古邈，
羈旅病年侵。
舟泊常依震，
湖平早見參。
如聞馬融笛，
若倚仲宣襟。
故國悲寒望，
群雲慘歲陰。
水鄉霾白屋，
楓岸疊青岑。
郁郁冬炎瘴，
蒙蒙雨滯淫。
鼓迎非祭鬼，
彈落似鴞禽。
興盡才無悶，
愁來遽不禁。
生涯相汩沒，
時物自蕭森。
疑惑尊中弩，
淹留冠上簪。
牽裾驚魏帝，
投閣為劉歆。
狂走終奚适，
微才謝所欽。
吾安藜不糝，
汝貴玉為賝。
烏幾重重縛，
鶉衣寸寸針。
哀傷同庾信，
述作異陳琳。
十暑岷山葛，
三霜楚戶碪。
叨陪錦帳座，
久放白頭吟。
返樸時難遇，
忘機陸易沈。
應過數粒食，
得近四知金。
春草封歸恨，
源花費獨尋。
轉蓬懮悄悄，
行葯病涔涔。
瘞夭追潘岳，
持危覓鄧林。
蹉跎翻學步，
感激在知音。
卻假蘇張舌，
高夸周宋鐔。
納流迷浩汗，
峻址得嶔崟。
城府開清旭，
松筠起碧潯。
披顏爭倩倩，
逸足競駸駸。
朗鑒存愚直，
皇天實照臨。
公孫仍恃嶮，
侯景未生擒。
書信中原闊，
幹戈北斗深。
畏人千里井，
問俗九州箴。
戰血流依舊，
軍聲動至今。
葛洪屍定解，
許靖力還任。
家事丹砂訣，
無成洟作霖。
Phong tật chu trung phục chẩm thư hoài tam thập lục vận, phụng trình Hồ Nam thân hữu
hưu chế luật,
bãi đàn cầm.
,
Do thương .
Thánh hiền danh cổ mạc,
Cơ lữ bệnh niêm xâm.
Chu bạc thường y chấn,
Hồ bình tảo kiến sâm.
Như văn địch,
Nhược ỷ khâm.
Cố quốc bi hàn vọng,
Quần vân thảm tuế âm.
Thuỷ hương mai bạch ốc,
Phong ngạn điệp thanh sầm.
Uất uất đông viêm chướng,
Mông mông vũ trệ dâm.
Cổ nghinh phương tế quỷ,
Đạn lạc tự hào cầm.
Hứng tận tài vô muộn,
Sầu lai cự bất câm.
Sinh nhai tương cốt một,
Thì vật tự tiêu sâm.
Nghi hoặc ,
Yêm lựu quan thượng trâm.
,
Đấu các vị .
Cuồng tẩu chung hề thích.
Vì tài ta sở khâm.
Ngô an lê bất tảm,
Nhữ quý ngọc vi sâm.
Ô kỷ trùng trung phọc,
Thuần y thốn thốn châm.
Ai thương đồng ,
Thuật tác dị .
Thập thử Dân Sơn cát,
Tam sương Sở hộ châm.
Thao bồi ,
Cửu phóng "".
thì nan ngộ,
Vong cơ lục di trầm.
Ưng qua sổ lạp thực,
.
Xuân thảo phong quy hận,
Nguyên hoa phí độc tâm.
Chuyển bồng ưu tiễu tiễu,
Hành dược bệnh sầm sầm.
Ế yểu truy ,
Trì nguy mịch .
Sa đà phiên học bộ,
Cảm kích tại tri âm.
Khước giả thiệt,
Cao khoa đàm.
Nạp lưu mê hạo hãn,
Tuấn chỉ đắc khâm câm.
Thành phủ khai thanh húc,
Tùng quân khởi bích tầm.
Phi nhan tranh thiến thiến,
Dật túc cạnh xâm xâm.
Lãng giám tồn ngu trực,
Hoàng thiên thực chiếu lâm.
nhưng thị hiểm,
vị sinh cầm.
Thu tín Trung Nguyên khoát,
Can qua Bắc Đẩu thâm.
,
Vấn tục cửu châu trâm.
Chiến huyết lưu y cựu,
Quân thanh động chí câm.
thi định giải,
lực nan nhâm.
Gia sự đan sa quyết,
Vô thành thế tác lâm.
Dịch nghĩa
Hiên Viên đã thôi đặt ra âm luật,
Ngu Thuấn không còn gảy đàn cầm.
Nhưng ta vẫn bày ống nghe phụng hót,
Thương tiếc cây vông đồng chết một nửa.
Tên tuổi các thánh hiền đã xa xưa rồi,
Ta lại ốm đau nơi quê người suốt năm
Thuyền thường đậu giữa bãi đông.
Mặt hồ phẳng lặng, buổi sớm thấy sao sâm.
Như nghe tiếng sáo Mã Dung,
Như nương vạt áo Trọng Tuyên.
Nước cứ lạnh lùng buồn rầu trông ngóng.
Những đám mây ủ dột suốt năm u ám,
Ngôi nhà nghèo bên xóm sông mờ mịt
Bên bến Phong, núi xanh trùng điệp.
Khí nóng nực mùa đông bốc lên ngùn ngụt,
Mưa dầm rơi man mác
Trống tế thần vang vang,
Cú bị đạn rơi xuống
Hứng hết rồi mới không lo phiền nữa,
Sầu đến không sao ngăn được!
Cách sinh nhai trở nên cùng quẫn,
Thời thế cảnh vật tiêu điều tàn tạ.
Vẫn ngờ sợ dây cung trong chén rượu,
Còn cài chiếc trâm từ lâu trên mũ
Níu vạt áo làm Nguỵ Văn Đế hoảng hốt.
Bắt chước Lưu Hàm nhảy xuống gác,
Chạy nhăng mãi chẳng được gì,
Tài hèn xin tạ lòng kính trọng,
Tôi yên phận với canh rau không gạo,
Các người sang quý như ngọc sâm
Chiếc ghế da đen chằng buộc lung tung,
Cái áo rách bươm mỗi tấc một miếng vá!
Thương nhớ quê nhà như Dữu Tín,
Làm văn thì khác hẳn Trần Lâm.
Suốt mười mùa nắng mặc áo mỏng núi Dân,
Trải ba mùa sương nghe chày xóm Sở
Cũng được dự chỗ ngồi nơi trướng gấm,
Từ lâu bắt chước khúc hát đầu bạc,
Muốn "phản phác" nhưng khó gặp thời.
Toan "vong cơ", e dễ chết đuối trên cạn.
Thôi đành ăn dăm ba hạt gạo.
Mà gần được vàng "bốn biết"
Cỏ thơm gói kín mối hận trở về
Hoa nguồn đào uổng công một mình tìm kiếm.
Cỏ bồng xê dịch, lo buồn chan chứa,
Đi để dẫn thuốc, mồ hôi bệnh toát dầm dề
Chôn con chết non đi theo Phan Nhạc,
Dìu đỡ lúc ngã nghiêng nhờ đến Đặng Lâm.
Chập chững trong khi học bước.
Cảm kích vì bạn tri âm
Tạm mượn lưỡi của Tô, Trương,
Khoe mũi gươm bén của Chu, Tống
Muôn dòng đều tuôn vào biển cả,
Nền móng cao như núi chót vót.
Cửa thành phủ mờ lúc vừa tảng sáng,
Thông tre vươn mình bên dòng nước biếc
Phô hình dung tranh vẽ xanh tươi.
Thả gót chân dun bước rong ruỗi
Gương sáng còn soi niềm ngay thẳng
Xin trời cao xét thấu tấm lòng thành thực.
Công Tôn Thuật vẫn đang cậy thế hiểm.
Hầu Cảnh cũng chưa bị bắt sống.
Trung Nguyên bao la chẳng có tin tức gì.
Chốn kinh đô vẫn còn loạn lạc.
Giếng nghìn dặm đã khiến người e sợ.
Bài chăm ghi phong tục chín câu
Máu chiến tranh vẫn chảy như cũ,
Tiếng quân lính còn rộn đến nay.
Xác Cát Hồng sắp cởi bỏ ra,
Sức Hứa Tĩnh khó mà gánh vác.
Đem lòng son viết về việc nhà,
Chưa xong, nước mắt đã tuôn ướt đầm.
風疾舟中伏枕書懷三十六韻，奉呈湖南親友
Phong tật chu trung phục chẩm thư hoài tam thập lục vận, phụng trình Hồ Nam thân hữu
Bị bệnh phong, ôm gối nằm trong thuyền viết ba mươi sáu vần nói nỗi lòng, kính trình các bạn ở Hồ Nam
軒轅休制律，
hưu chế luật,
Hiên Viên đã thôi đặt ra âm luật,
虞舜罷彈琴。
bãi đàn cầm.
Ngu Thuấn không còn gảy đàn cầm.
尚錯雄鳴管，
,
Nhưng ta vẫn bày ống nghe phụng hót,
猶傷半死心。
Do thương .
Thương tiếc cây vông đồng chết một nửa.
聖賢名古邈，
Thánh hiền danh cổ mạc,
Tên tuổi các thánh hiền đã xa xưa rồi,
羈旅病年侵。
Cơ lữ bệnh niêm xâm.
Ta lại ốm đau nơi quê người suốt năm
舟泊常依震，
Chu bạc thường y chấn,
Thuyền thường đậu giữa bãi đông.
湖平早見參。
Hồ bình tảo kiến sâm.
Mặt hồ phẳng lặng, buổi sớm thấy sao sâm.
如聞馬融笛，
Như văn địch,
Như nghe tiếng sáo Mã Dung,
若倚仲宣襟。
Nhược ỷ khâm.
Như nương vạt áo Trọng Tuyên.
故國悲寒望，
Cố quốc bi hàn vọng,
Nước cứ lạnh lùng buồn rầu trông ngóng.
群雲慘歲陰。
Quần vân thảm tuế âm.
Những đám mây ủ dột suốt năm u ám,
水鄉霾白屋，
Thuỷ hương mai bạch ốc,
Ngôi nhà nghèo bên xóm sông mờ mịt
楓岸疊青岑。
Phong ngạn điệp thanh sầm.
Bên bến Phong, núi xanh trùng điệp.
郁郁冬炎瘴，
Uất uất đông viêm chướng,
Khí nóng nực mùa đông bốc lên ngùn ngụt,
蒙蒙雨滯淫。
Mông mông vũ trệ dâm.
Mưa dầm rơi man mác
鼓迎非祭鬼，
Cổ nghinh phương tế quỷ,
Trống tế thần vang vang,
彈落似鴞禽。
Đạn lạc tự hào cầm.
Cú bị đạn rơi xuống
興盡才無悶，
Hứng tận tài vô muộn,
Hứng hết rồi mới không lo phiền nữa,
愁來遽不禁。
Sầu lai cự bất câm.
Sầu đến không sao ngăn được!
生涯相汩沒，
Sinh nhai tương cốt một,
Cách sinh nhai trở nên cùng quẫn,
時物自蕭森。
Thì vật tự tiêu sâm.
Thời thế cảnh vật tiêu điều tàn tạ.
疑惑尊中弩，
Nghi hoặc ,
Vẫn ngờ sợ dây cung trong chén rượu,
淹留冠上簪。
Yêm lựu quan thượng trâm.
Còn cài chiếc trâm từ lâu trên mũ
牽裾驚魏帝，
,
Níu vạt áo làm Nguỵ Văn Đế hoảng hốt.
投閣為劉歆。
Đấu các vị .
Bắt chước Lưu Hàm nhảy xuống gác,
狂走終奚适，
Cuồng tẩu chung hề thích.
Chạy nhăng mãi chẳng được gì,
微才謝所欽。
Vì tài ta sở khâm.
Tài hèn xin tạ lòng kính trọng,
吾安藜不糝，
Ngô an lê bất tảm,
Tôi yên phận với canh rau không gạo,
汝貴玉為賝。
Nhữ quý ngọc vi sâm.
Các người sang quý như ngọc sâm
烏幾重重縛，
Ô kỷ trùng trung phọc,
Chiếc ghế da đen chằng buộc lung tung,
鶉衣寸寸針。
Thuần y thốn thốn châm.
Cái áo rách bươm mỗi tấc một miếng vá!
哀傷同庾信，
Ai thương đồng ,
Thương nhớ quê nhà như Dữu Tín,
述作異陳琳。
Thuật tác dị .
Làm văn thì khác hẳn Trần Lâm.
十暑岷山葛，
Thập thử Dân Sơn cát,
Suốt mười mùa nắng mặc áo mỏng núi Dân,
三霜楚戶碪。
Tam sương Sở hộ châm.
Trải ba mùa sương nghe chày xóm Sở
叨陪錦帳座，
Thao bồi ,
Cũng được dự chỗ ngồi nơi trướng gấm,
久放白頭吟。
Cửu phóng "".
Từ lâu bắt chước khúc hát đầu bạc,
返樸時難遇，
thì nan ngộ,
Muốn "phản phác" nhưng khó gặp thời.
忘機陸易沈。
Vong cơ lục di trầm.
Toan "vong cơ", e dễ chết đuối trên cạn.
應過數粒食，
Ưng qua sổ lạp thực,
Thôi đành ăn dăm ba hạt gạo.
得近四知金。
.
Mà gần được vàng "bốn biết"
春草封歸恨，
Xuân thảo phong quy hận,
Cỏ thơm gói kín mối hận trở về
源花費獨尋。
Nguyên hoa phí độc tâm.
Hoa nguồn đào uổng công một mình tìm kiếm.
轉蓬懮悄悄，
Chuyển bồng ưu tiễu tiễu,
Cỏ bồng xê dịch, lo buồn chan chứa,
行葯病涔涔。
Hành dược bệnh sầm sầm.
Đi để dẫn thuốc, mồ hôi bệnh toát dầm dề
瘞夭追潘岳，
Ế yểu truy ,
Chôn con chết non đi theo Phan Nhạc,
持危覓鄧林。
Trì nguy mịch .
Dìu đỡ lúc ngã nghiêng nhờ đến Đặng Lâm.
蹉跎翻學步，
Sa đà phiên học bộ,
Chập chững trong khi học bước.
感激在知音。
Cảm kích tại tri âm.
Cảm kích vì bạn tri âm
卻假蘇張舌，
Khước giả thiệt,
Tạm mượn lưỡi của Tô, Trương,
高夸周宋鐔。
Cao khoa đàm.
Khoe mũi gươm bén của Chu, Tống
納流迷浩汗，
Nạp lưu mê hạo hãn,
Muôn dòng đều tuôn vào biển cả,
峻址得嶔崟。
Tuấn chỉ đắc khâm câm.
Nền móng cao như núi chót vót.
城府開清旭，
Thành phủ khai thanh húc,
Cửa thành phủ mờ lúc vừa tảng sáng,
松筠起碧潯。
Tùng quân khởi bích tầm.
Thông tre vươn mình bên dòng nước biếc
披顏爭倩倩，
Phi nhan tranh thiến thiến,
Phô hình dung tranh vẽ xanh tươi.
逸足競駸駸。
Dật túc cạnh xâm xâm.
Thả gót chân dun bước rong ruỗi
朗鑒存愚直，
Lãng giám tồn ngu trực,
Gương sáng còn soi niềm ngay thẳng
皇天實照臨。
Hoàng thiên thực chiếu lâm.
Xin trời cao xét thấu tấm lòng thành thực.
公孫仍恃嶮，
nhưng thị hiểm,
Công Tôn Thuật vẫn đang cậy thế hiểm.
侯景未生擒。
vị sinh cầm.
Hầu Cảnh cũng chưa bị bắt sống.
書信中原闊，
Thu tín Trung Nguyên khoát,
Trung Nguyên bao la chẳng có tin tức gì.
幹戈北斗深。
Can qua Bắc Đẩu thâm.
Chốn kinh đô vẫn còn loạn lạc.
畏人千里井，
,
Giếng nghìn dặm đã khiến người e sợ.
問俗九州箴。
Vấn tục cửu châu trâm.
Bài chăm ghi phong tục chín câu
戰血流依舊，
Chiến huyết lưu y cựu,
Máu chiến tranh vẫn chảy như cũ,
軍聲動至今。
Quân thanh động chí câm.
Tiếng quân lính còn rộn đến nay.
葛洪屍定解，
thi định giải,
Xác Cát Hồng sắp cởi bỏ ra,
許靖力還任。
lực nan nhâm.
Sức Hứa Tĩnh khó mà gánh vác.
家事丹砂訣，
Gia sự đan sa quyết,
Đem lòng son viết về việc nhà,
無成洟作霖。
Vô thành thế tác lâm.
Chưa xong, nước mắt đã tuôn ướt đầm.
