Chiết hạm hành 折檻行 • Bài hành gãy lan can
Thơ » Trung Quốc » Thịnh Đường » Đỗ Phủ » Phiêu bạc tây nam (760-770)
Một số bài cùng tác giả
Đăng bởi tôn tiền tử vào 18/02/2015 13:01
折檻行
嗚呼房魏不復見，
秦王學士時難羨。
青衿胄子困泥塗，
白馬將軍若雷電。
千載少似朱雲人，
至今折檻空嶙峋。
婁公不語宋公語，
尚憶先皇容直臣。
Chiết hạm hành
Ô hô Phòng, Nguỵ bất phục kiến,
Tần vương học sĩ thời nan tiện.
Thanh khâm trụ tử khốn nê đồ,
Bạch mã tướng quân nhược lôi điện.
Thiên tái thiểu tự Chu Vân nhân,
Chí kim chiết hạm không lân tuân.
Lâu công bất ngữ, Tống công ngữ,
Thượng ức tiên hoàng dung trực thần.
Dịch nghĩa
Than ôi hai ông Phòng Huyền Linh với Nguỵ Trưng không còn được gặp lại,
Người thời nay khó mà theo kịp Tần vương học sĩ.
Kẻ theo đòi bút nghiên mặc áo xanh thì bị vùi xuống bùn lầy,
Ông tướng cưỡi ngựa trắng thì phi nhanh như chớp.
Ngàn năm nay ít có người giống như ông Chu Vân,
Tới nay việc làm gãy tay vịn nơi lan can không còn được nói đến.
Nếu ông Lâu Sư Đức không đề cập đến, thì đã có ông Tống Cảnh nói lên rồi,
Còn nhớ chuyện các vua đời trước biết rộng lượng với những vị quan nói thẳng.
(Năm 766)
“Chiết hạm” do chữ “Chu Vân chiết hạm” 朱雲折檻. Thời Hán, Chu Vân là quan ngự sử, can trường xin vua Thành Đế giết thừa tướng Trương Vũ 張禹. Vua nổi giận, sai người lôi ông ra khỏi phòng họp, và kết tội chết. Ông trì lại bằng cách nắm lấy tay vịn nơi hành lang, khiến nó bị gẫy. Sau dùng điển này để chỉ việc cương quyết can gián vua.
|
Hai tướng tài là Phòng Huyền Linh 房玄龄 và Nguỵ Trưng 魏徵 đời Đường Thái Tông. |
|
Khổng Dĩnh Đạt 孔穎達 (574-648) tự Trọng Đạt 仲達, cháu đời thứ 32 của Khổng Tử. Ông được tôn xưng là Tần vương học sĩ do am hiểu kinh luật. Ông giữ chức quốc tử tư nghiệp, sau là quan tế tửu, theo lệnh vua Thái Tông soạn Ngũ kinh chính nghĩa 五經正義. |
|
Áo xanh, chỉ học trò. Chữ lấy từ bài Tử khâm 子矜 trong Kinh thi. |
|
Lâu Sư Đức 婁師德 (630-699) tự Tông Nhân 宗仁, người Nguyên Vũ, Trịnh Châu, đời Vũ Hậu. Giữ chức tể tướng, coi việc triều chính. Tính người hiền lành, trung hậu, trong ba chục năm giữ yên bờ cõi, biết cách dùng người. |
|
Tống Cảnh 宋璟 (663-737) tự Quảng Bình 廣平, người Hình Châu, được Vũ Hậu tin dùng. Sau này ông cũng là một tướng tài thời vua Huyền Tông. Ông là người giữ tiết, trọng luật, cùng với Diêu Sùng 姚崇 (605-721) nổi danh một thời. Trong vụ đàn hạch hai anh em Trương Xương Tông 張昌宗 và Trương Dịch Chi 張易之, vốn được Vũ Hậu che chở, nhưng tiếng nói của ông đã được Vũ Hậu tin, bắt hai anh em họ Trương phải tới nhà Tống Cảnh để tạ tội. |
Xếp theo:
Trang trong tổng số 1 trang (3 bài trả lời)
[1]
Bản dịch của Phạm Doanh
Gửi bởi tôn tiền tử ngày 18/02/2015 13:01
Than ôi Phòng, Nguỵ chẳng lại gặp,
Tần vương học sĩ nay khó kịp.
Học trò áo xanh ngập dưới bùn,
Tướng quân ngựa trắng nhanh như chớp.
Ngàn năm ít người như Chu Vân,
Tới nay gãy ván hết nghe bàn.
Ông Lâu không nói, ông Tống nói,
Còn nhớ vua xưa nể trực thần.
tửu tận tình do tại
Bản dịch của Phan Ngọc
Gửi bởi Lâm Xuân Hương ngày 22/07/2019 00:52
Phòng, Nguỵ than ôi không thấy lại!
Học sĩ Tần Vương giờ vắng mãi.
Con em học sĩ khổ bùn lầy,
“Tướng quân ngựa trắng” oai sấm nổi.
Nghìn năm ít thấy có Chu Văn,
Đến nay lan can gãy vẫn nguyên.
Mấy ông không nhớ lời Tống Cảnh,
Nhớ Tiên Hoàng xưa dùng trực thần.
Nguồn: Phan Ngọc, Đỗ Phủ - Nhà thơ thánh với hơn một ngàn bài thơ, NXB Văn hoá thông tin, 2001
Bản dịch của Nguyễn Minh
Gửi bởi Lâm Xuân Hương ngày 22/07/2019 00:53
Không còn thấy ông Phòng ông Nguỵ
Nay khó tìm học sĩ Tần vương
Áo xanh mũ trận trên đường
Tướng quân ngựa trắng phi dường sấm vang
Ngàn năm đấng Chu Vân hiếm có
Lan can tàn vẫn đó nằm không
Lâu không nói, Tống thưa rằng
Nhớ tiên vương đã bao dung trực thần.