Lam Giang (I) Nguyễn Quang Trứ

Lam Giang (1919 - 7/9/2009) tên khai sinh là Nguyễn Quang Trứ sinh tại Phù Mỹ, Bình Định, thuỷ tổ là Cương quốc công Nguyễn Xí, một danh tướng thời Lê người xứ Thanh. Cha là Nguyễn Kim Thanh vốn là một thiền sư, tham gia Cần Vương theo Phan Đình Phùng, khi cuộc khởi nghĩa thất bại, vào Bình Định lánh nạn, làm nghề thuốc. Có lẽ để ghi nhớ những năm tháng oanh liệt của cha bên dòng sông Lam nên ông đã lấy bút danh là Lam Giang.

Lam Giang làm thơ ở Bình Định cùng thời với Chế Lan Viên, Yến Lan, nhưng lại gần gũi Quách Tấn hơn, dù Quách Tấn hơn ông gần chục tuổi. Khi Quách Tấn còn ở Bình Định mà Lam Giang đã phiêu bạt vào Sài Gòn, ông đã có thơ tặng bạn vong niên “Bình Định thi hào quân thượng tráng, Sài Gòn cô lữ ngã do bần” (Trong các nhà thơ lớn Bình Định anh còn sung sức, Sống lẻ loi quán trọ đất Sài Gòn tôi còn nghèo).

Lam Giang cộng tác với NXB Quốc học Thư xã ở Hà Nội từ 1941 đến 1945. Khi đất nước tạm chia cắt, Lam Giang đưa gia đình vào Sài Gòn. Ở đây, ông kết thân với Vũ Hoàng Chương. Riêng 1958, Lam Giang xuất bản tại NXB Tân Việt 4 tác phẩm Giảng luận về Nguyễn Công Trứ, Giảng luận về Cung oán ngâm khúc, Giảng luận về Trần Quý Cáp, Phương pháp bình văn.

Năm 1963, khi nhà sư Thích Quảng Đức tự thiêu để phản đối chế độ Ngô Đình Diệm đàn áp Phật tử, Vũ Hoàng Chương đã viết bài thơ Lửa ca ngợi tấm gương. Trong hoàn cảnh bắt bớ, lùng sục, nhà thơ không dám chép ra để tuyên truyền cho đồng bào, Lam Giang đã yêu cầu Vũ Hoàng Chương đọc cho con trai mình nghe đến thuộc rồi sau đó chạy đến chùa đọc lại cho các nhà sư. Bởi thế, bài thơ đã loang rộng khắp Sài Gòn.

Vào tuổi 75, Lam Giang như hồi sinh. Ông liên tiếp ấn hành những tác phẩm:
- Khảo luận về thơ (NXB Đồng Nai)
- Phép giành chiến thắng theo Tôn tử binh pháp (NXB Thể dục Thể thao, 1995)
- Những cái khôn của người xưa (NXB Thanh niên, 1999)
- Những bài thơ hay trong văn chương Việt Nam (NXB Thanh niên, 2000)
- Truyện hay trang sử Việt (NXB Thanh niên, 2001)
- Vua Quang Trung (NXB Thanh niên, 2001)
- Trăng đọng vườn thơ (NXB Thanh niên, 2008, ấn hành chung cùng vợ là nhà thơ Hoa Phương)

Lam Giang (1919 - 7/9/2009) tên khai sinh là Nguyễn Quang Trứ sinh tại Phù Mỹ, Bình Định, thuỷ tổ là Cương quốc công Nguyễn Xí, một danh tướng thời Lê người xứ Thanh. Cha là Nguyễn Kim Thanh vốn là một thiền sư, tham gia Cần Vương theo Phan Đình Phùng, khi cuộc khởi nghĩa thất bại, vào Bình Định lánh nạn, làm nghề thuốc. Có lẽ để ghi nhớ những năm tháng oanh liệt của cha bên dòng sông Lam nên ông đã lấy bút danh là Lam Giang.

Lam Giang làm thơ ở Bình Định cùng thời với Chế Lan Viên, Yến Lan, nhưng lại gần gũi Quách Tấn hơn, dù Quách Tấn hơn ông gần chục tuổi. Khi Quách Tấn còn ở Bình Định mà Lam Giang đã phiêu bạt vào Sài Gòn, ông đã có thơ tặng bạn vong niên “Bình Định thi hào quân thượng tráng, Sài Gòn cô lữ ngã do bần” (Trong các nhà thơ lớn Bình Định anh còn sung sức, Sống lẻ loi quán…