Trương Hàn 張翰

Trương Hàn 張翰 tự Quý Ưng 季鷹, người Ngô huyện, quận Ngô (nay là Tô Châu, Giang Tô), là văn học gia đời Tây Tấn. Cha ông là Trương Nghiễm 張儼, Đại hồng lư nước Đông Ngô thời Tam Quốc. Trương Hàn tính tình phóng túng, không câu thúc, người đương thời xem ông giống như Nguyễn Tịch 阮籍, nên tặng cho ông biệt hiệu Giang Đông bộ binh 江東步兵. Người đất Cối Kê là Hạ Tuần 賀循 được triều đình triệu gọi vào Lạc Dương nhậm quan, khi đi qua Ngô quận thì quen biết thân với Trương Hàn. Trương Hàn biết ông ta vào kinh, bèn nói: “Ta cũng có việc vào kinh”, rồi không báo cho gia đình, liền đi theo Hạ Tuần lên đường. Năm Vĩnh Ninh nguyên niên (301), thời kỳ Tề Vương Tư Mã Quýnh 齊王司馬冏 nắm quyền, triều đình triệu Trương Hàn làm Đại tư mã Đông tào duyện. Trương Hàn nói với người bạn đồng quận là Cố Vinh 顧榮: “Nay thiên hạ rối loạn, tai hoạ, binh biến chưa dứt. Danh tiếng của ông vang xa bốn bể, muốn rút khỏi chính trường là việc khó. Ta vốn ở nơi núi rừng, chẳng giữ kỳ vọng gì với đời. Ông cần suy xét sáng suốt đường tiến hay thoái cho mình.” Cố Vinh nắm tay ông, xúc động nói: “Ta cũng muốn cùng ông hái rau quyết ở Nam Sơn, uống nước Tam giang.” Năm Vĩnh Ninh thứ 2 (302), một ngày Trương Hàn thấy gió thu nổi, liền nhớ đến củ năng, canh thuần, cá vược thái ở quê Ngô quận, nói: “Đời người quý ở việc được thoả chí, sao có thể vì cầu danh tước mà bị ràng buộc nơi quan lộ cách quê ngàn dặm?” Rồi ông làm bài ca có câu: “Thu phong khởi hề giai cảnh thời, Ngô Giang thuỷ hề lư chính phì; Tam thiên lý hề gia vị quy, Hận nan đắc hề ngưỡng thiên bi.” Thế là bỏ quan về quê, đó chính là điển cố “lư khoái thuần canh” 鱸膾蓴羹. Không bao lâu sau, Tề Vương Tư Mã Quýnh thất bại, Trương Hàn thoát khỏi tai hoạ, người đời đều cho rằng việc ông từ quan là nhìn đúng thời thế. Có người hỏi: “Ông hưởng vui nhất thời, chẳng lẽ không nghĩ đến danh tiếng sau khi chết sao?” Trương Hàn đáp: “Danh tiếng sau khi ta chết, còn không bằng bây giờ cho ta một chén rượu.” Thế nên người đời mới hiểu sự khoáng đạt của ông. Ông mất tại nhà.