.
Tranh chấp lãnh thổ Trung Quốc - Nhật Bản:
Bước trượt dài nguy hiểm
Jean Hadime Trung Quốc và Nhật Bản đang trượt dần đến xung đột, nhưng vẫn đặt tay lên ngực phía trái tim mà nhắc lại rằng ý định của mình là hòa bình. Như để xua tan những diễn biến xấu trong cuộc tranh cãi ở biển Hoa Đông liên quan đến quần đảo Điếu Ngư hay Senkaku bằng những lời niệm thần chú, cả Tôkyô lẫn Bắc Kinh đều tái khẳng định niềm hy vọng vào một giải pháp êm dịu, nhưng cùng lúc đó lại khuấy động ngọn lửa xung đột trong bối cảnh Nhật Bản tỏ thái độ khiêu khích, còn Trung Quốc đáp lại bằng những hoạt động cứng rắn. Với nhận xét này, chuyên gia các vấn đề châu Á Jean Hadime muốn chứng minh trên tạp chí “Tin Trung Hoa” mức độ nguy hiểm của cuộc tranh cãi chủ quyền hai nước hiện nay nếu cả hai không kiềm chế.
Cách đây 25 thế kỷ, nhà sử học Hy Lạp Thucdide phân tích ngọn ngành chuỗi sự việc và thiên kiến chính trị, cộng thêm tình hình phức tạp nảy sinh từ lịch sử và các nền văn hóa không giống nhau, đã dẫn đến cuộc chiến tranh P’loponese như một sự sắp đặt của định mệnh. Hậu cảnh đầy tính xung đột hiện nay giữa Trung Quốc và Nhật Bản là rõ ràng và bắt nguồn từ thời xa xưa trong lịch sử đan xen của hai nước.
Phấn khích trước một chuối các sự việc đầy tính kích động được nuôi dưỡng bởi một thứ chủ nghĩa dân tộc bệnh hoạn nguy hiểm, với di sản không tốt đẹp những tham vọng quân phiệt độc ác của Nhật Bản và bị kích động bởi sự kình địch ở cấp độ cao giữa Bắc Kinh và Oasinhtơn, các hậu cảnh đó chồng chất lên nhau như tầng lớp của một khối thuốc nổ chỉ còn chờ được châm ngòi. Cuộc cãi vã ít có khả năng biến thành xung đột quy mô lớn cho chủ nghĩa dân tộc trần trụi ở cả hai phía đường như thúc đẩy sự việc đi theo hướng đó, song đã bắt đầu làm Mỹ rất khó xử vì bị giằng xé giữa một bên là liên minh với Nhật Bản và bên kia là lợi ích chiến lược của mình rộng lớn hơn, trong đó Trung Quốc là tác nhân lớn.
Ngòi nổ của thảm kịch đang âm ỉ đó là một quần đảo rất nhỏ, gần như vô nghĩa nhưng trở thành một biểu tượng về lãnh thổ thiêng liêng, giống như chiếc tủ thiêng chứa đựng chủ quyền của Trung Quốc là vấn đề nhạy cảm hơn vì nước này nhiều lần bị nhục nhã trước chính Nhật Bản trong thế kỷ 19 và 20. Nhưng quần đảo Điếu Ngư còn bị Đài Loan đòi chủ quyền cũng vì những lý do tương tự.
Quần đảo này trước đây thuộc Đế chế Thanh, nằm ở ranh giới tỉnh Okinawa của Nhật Bản bao gồm đảo Ryukyu. Năm 1895, sau thất bại của nhà Thanh trước đế chế mặt trời mọc, Điếu Ngư trở thành Senkaku và thuộc về lãnh thổ Nhật Bản. Quần đảo này nằm trong phần đất nhượng của Đài Loan cho Nhật Bản được hiệp ước Shimonoseki xác định bằng cái tên Bồ Đào Nha của hòn đảo này là “Formose”. Toàn bộ vụ chuyển nhượng lãnh thổ này, vốn là sự từ bỏ đau lòng đối với người Trung Quốc, được đề cập trong hiệp ước này với một cách nói mập mờ, theo đó Trung Quốc nhượng lại cho Nhật Bản “Đảo Formose cùng với các hòn đảo thuộc Đảo này”.
Căng thẳng giữa Trung Quốc và Nhật Bản liên quan đến hòn đảo này lại bùng phát chứ không hề suy giảm. Tháng 8/2012, căng thẳng chuyển từ Biển Nam Trung Hoa (Biển Đông – TTXVN) sang Biển Hoa Đông, giữa Tôkyô và Bắc Kinh về quần đảo Điếu Ngư (Nhật Bản gọi là Senkaku) mà cả hai bên đều đòi chủ quyền. Các cuộc tranh cãi vẫn nổ ra và thường âm ỉ dưới đống tro tàn không nguội hẳn do những ký ức về hành động tàn ác của Nhật Bản trên lãnh thổ Trung Quốc trong thời kỳ 1933-1945.
Nhưng lần này Trung Quốc không bị chỉ mặt vì thói ngạo mạn và các yêu sách lỗ bịch của nước này, mà là Nhật Bản, nước bị cả Trung Quốc lẫn Đài Loan chỉ trích. Tình hình nóng lên ở hòn đảo này khi sảy ra các vụ đổ bộ lên đảo được tuyên truyền rầm rộ một số nhà hoạt động giương cờ Trung Quốc và căng thẳng tăng lên đến cao độ khi Lực lượng bảo vệ bờ biển Nhật Bản vào giữa tháng 8/2012 bắt 14 kiều dân Hồng Công thuộc Trung Quốc đổ bộ lên Điếu Ngư, rồi trả lại tự do cho họ ngày 17/8.
Hiện nay, Tôkyô vẫn quản lý các hòn đảo nhỏ không có người ở, chính thức được Liên hợp quốc “trả lại” Nhật Bản vào năm 1972 sau thời kỳ Mỹ chiếm đóng. Do đó, Nhật Bản không chấp nhận coi các hòn đảo này nằm trong phần đất nhượng năm 1895, mặc dù vụ chuyển nhượng này đã bị hủy bỏ sau thất bại của Nhật Bản năm 1954. Trong khi Trung Quốc bác bỏ vụ chuyển nhượng đó, Nhật Bản cáo buộc Bắc Kinh và Đài Bắc chỉ lên giọng và nông tầm yêu sách của mình sau khi Liên hợp quốc công bố năm 1969 một bản báo cáo nói đến các mỏ dầu có thể có dưới đáy đại dương quanh đó.
Ngày 10//2012, sau khi lắng xuống trong nhiều năm, cuộc tranh cái lại vượt qua một ngưỡng cửa mới. Thực hiện một dự án được công bố tháng 7/2012, Chính phủ Nhật Bản đã thông báo sẽ mua lại 3 trong số 5 hòn đảo nhỏ, cho đến lúc đó được Tôkyô cho tư nhân thuê, với giá 26 triệu USD, và cẩn thận nhắc lại “ý định hòa bình” của mình trong vấn đề này. Ngay lập tức, Trung Quốc phản ứng. Vào lúc hai tàu tuần tra của nước này tiến đến sát các hòn đảo nói trên, trong khi vùng này được Lực lượng bảo vệ bờ biển Nhật Bản giám sát kể từ sau các vụ việc năm 2010, Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào cho rằng vụ chuyển nhượng là bất hợp pháp và tờ báo của Quân giải phóng nhân dân Trung Hoa đăng một bài bình luận cho rằng Nhật Bản đang đùa với lửa.
Trước thềm đại hội 18 đảng cộng sản Trung Quốc, căng thẳng mang tính dân tộc chủ nghĩa và sự cần thiết phải giải quyết vấn đề này đè nặng lên tâm trí các nhà lãnh đạo Trung Quốc. Tuyên bố của Chủ tịch Trung Quốc và Quân giải phóng nhân dân Trung Hoa được đưa ra sau một cuộc diễn tập đổ bộ tấn công của Hải quân Trung Quốc vào tháng 7/2012. Tiếp đó là lời kêu gọi vào tháng 8/2012 của viên tướng quân đội có đầu óc dân tộc chủ nghĩa nặng nề La Viện đòi phải có hành động đáp trả và đưa 100 tàu đến vùng quần đảo Senkaku. Mới đây nhất là một bài báo đăng ngày 20/8 trên tờ “Global Times” cảnh báo Nhật Bản “sẽ phải trả giá đắt hơn nhiều so với dự tính”.
Sau khi có tin Tôkyô mua lại các hòn đảo nói trên, ông Sun Cheng, chuyên gia về Nhật Bản thuộc Trường đại học khoa học chính trị Bắc Kinh, giải thích rằng dư luận Trung Quốc không chấp nhận lập trường thỏa hiệp của chính quyền nước này. Trên thực tế, có thể lợi ích thương mại của Nhật Bản – cụ thể là bán xe hơi – sẽ bị đe dọa trả đũa. Theo tờ “Wall Street Journal”, lượng xe Toyota bán ở Trung Quốc đã giảm 15% trong tháng 8/2012 và Thứ trưởng thương mại nước này, Khương Tăng Vĩ, cho rằng khuynh hướng này sẽ tiếp tục gia tăng.
Tại Tôkyô, khi phát biểu trước các sĩ quan thuộc lực lượng phòng vệ, Thủ tướng Nhật Bản Yoshikiho Noda điểm lại tình hình chiến lược trong vùng, nhắc đến “mối đe dọa của tên lửa và hạt nhân Bắc Triều Tiên, sức mạnh ngày càng lớn của sức mạnh quân đội Trung Quốc và sự có mặt liên tục của nước này tại các vùng biển khu vực, cũng như việc Nga tăng cường sự có mặt của mình ở Viễn Đông.
Cũng trong tháng 8/2012, cho dù nhóm khủng hoảng quốc tế tỏ ra lo ngại trước tình hình xấu đi trong quan hệ giữa Trung Quốc, Nhật Bản và Mỹ, nhấn mạnh đến mối nguy hiểm của tư duy dân tộc chủ nghĩa, song lúc này ít nhà quan sát tin sẽ xảy ra xung đột quân sự lớn. Trái lại, tại Tôkyô, cuộc tranh cái khuấy động tinh thần dân tộc chủ nghĩa và người ta bắt đầu tính tới cán cân lực lượng về quân sự ở Đông Bắc Á, những điểm yếu của lực lượng phòng vệ và độ bền của liên minh quân sự với Mỹ. có thể đây là hiệu ứng của việc Mỹ chuyển lợi ích chiến lược về vùng Tây Thái Bình Dương, điều nhiều lần được Nhà Trắng và Bộ Ngoại giao Mỹ tái khẳng định, với một trong những hệ quả là kích thích một số nước trung vùng đối đầu quyết liệt hơn với Trung Quốc. Cuộc tranh cãi về các hòn đảo nhỏ này đang trượt một cách nguy hiểm tới sự kình địch Trung – Mỹ và có nguy cơ đặt Oasinhtơn vào thế chênh vênh giữa Bắc Kinh và Tôkyô.
Tại Nhật Bản, một số nhà nghiên cứu – trong đó có ông Yoichiro Sato, Giám đốc nghiên cứu chiến lược thuộc Trường đại học châu Á – Thái Bình Dương Ritsumeikan – chủ trương nông cao vị thế chiến lược của Nhật Bản vì sợ Trung Quốc sẽ nhân cơ hội này dùng vũ lực quân sự chiếm quần đảo. Đồng thời, họ nhấn mạnh đến tính mong manh trong lời hứa hẹn của Mỹ trợ giúp Lực lượng phòng vệ Nhật Bản trong trường hợp xảy ra xung đột với Trung Quốc như được gi trong các hiệp ước song phương.
Trong một bài báo đăng trên tờ “South China Morning post”, chuyên gia Sato nhận thấy sức mạnh kinh tế của Nhật Bản suy giảm và những bước đi sai lệch trong chính sách của các chính phủ thuộc Đảng Dân chủ Nhật Bản (DPJ) mà ông cho là người phải chịu trách nhiệm về những sai lầm xảy ra trong tranh chấp về lãnh thổ với Trung Quốc (Senkaku), Hàn Quốc (Takeshima) và Nga (Kuril). Với tình hình chiến lược ở châu Á – Thái Bình Dương và mặc dù có hiệp định quốc phòng giữa Nhật Bản và Mỹ nhưng người Nhật hiện nay vẫn nghi ngờ Mỹ, vì sợ mất Trung Quốc, sẽ không chấp nhận can dự về quân sự để hỗ trợ Tôkyô trong trường hợp Trung Quốc tấn công quần đảo Senkaku.
Theo nhà nghiên cứu này, tình hình hiện nay cũng được đánh dấu bằng sự thay đổi cán cân lực lượng có lợi cho Quân giải phóng nhân dân Trung Quốc, do đó Nhật Bản cần được phía Mỹ cấp thiết làm rõ ý định của mình, nếu Trung Quốc có thể nảy sinh ý định sử dụng vũ lực. Và để thuyết phục có hiệu quả hơn chính phủ Mỹ khẳng định tái can dự với Nhật Bản, chuyên gia Sato thậm chí đề suất một cuộc mặc cả. Để đổi lấy lập trường rõ ràng của Nhà Trắng, vốn nhắc đi nhắc lại quyết tâm phản đối mọi hành động sử dụng vũ lực nhằm làm thay đổi quyền kiểm soát về hành chính của Tôkyô đối với các hòn đảo nhỏ, Chính phủ Nhật Bản tỏ ra mềm dẻo hơn trong vấn đề căn cứ quân sự Mỹ trên lãnh thổ mình, vốn khiến Lầu Năm Góc khó chịu.
Như vậy, cuộc tranh cãi đặt Osinhtơn vào thế lúng túng về mọi phương diện. Tại Bắc Kinh, Oshinhtơn bị cáo buộc khẳng định không đứng về phía nào trong các cuộc tranh cãi về lãnh thổ, nhưng quần đảo Senkaku do Nhật Bản quản lý lại nằm trong phạm vi bảo vệ của các hiệp định quốc phòng. Tại Tôkyô, Mỹ bị nghi ngờ thiếu quyết tâm nên Nhật Bản gây áp lực, đòi Mỹ phải khẩn cấp tái khẳng định quyết tâm can dự quân sự cùng với mình, cho dù có nguy cơ làm phức tạp thêm một giải pháp hòa bình, và triệt tiêu khả năng của Mỹ chơi con bài trung gian trong cuộc tranh cãi, vốn đã suy giảm trước thái độ nghi ngờ của Trung Quốc.
Mặc dù tại Nhật Bản có người lên tiếng kêu gọi kiềm chế như thứ trưởng Ngoại giao Tuyoshi Yamaguchi được tờ “Asahi shimbun” dẫn lời, song các hành động khiêu khích, mặc cả và gây áp lực nối tiếp nhau trong thời gian gần đây của Nhật Bản dường như là hậu quả trực tiếp của việc Oashinhtơn khẳng định tăng cường sự có mặt về quân sự trong vùng. Lập trường của Mỹ dẫn đến việc những tuyên bố mang tính dân tộc chủ nghĩa gia tăng ở Trung Quốc và các nước lãng giềng. Trước việc Bắc Kinh khẳng định sức mạnh và đòi hỏi chủ quyền, thái độ của Mỹ khiến những hành động và khiêu khích chống Trung Quốc gia tăng và, theo lôgích, là những lời kêu gọi của Nhật Bản tái khẳng định trước dư luận liên minh với Mỹ. Trong khi đó, chính sách của Mỹ lách giữa một bên là kiềm chế tham vọng của Trung Quốc ở Biển Nam Trung Hoa và Hoa Đông và bên kia là lợi ích kinh tế của mình, cộng thêm với những ưu tiên chiến lược toàn cầu đòi hỏi phải làm dịu mối quan hệ với Trung Quốc đối với tối đa các vấn đề nhạy cảm(còn tiếp)...
Все пройдет и печаль и радость
Все пройдет так устроен свет
Все пройдет только верить надо
Что любовь не проходит нет ..
☆☆☆☆☆ Chưa có đánh giá nào
Chia sẻ trên Facebook
Đăng nhập bằng Facebook