Thái

Đời lắm sách có làm gì
Phong trần trải hết tóc thì càng thưa
Lòng này tóc đấy so chưa
Rối bời dài ngắn cũng vừa như nhau

Thương nhau đã ốm lại nghèo
Ngang tàng nghìn dặm dãi dầu như ai
Cũng từng đọc sách một thời
Dẫu người rỗng tuếch rong chơi có thừa
Hẹn năm nào về quê nhà
Cùng nhau khoác nón cày bừa ngày xuân

Nó không biết đùa,
không thạo về các vì sao
về đào mỏ, dệt kim, trồng trọt, xây cầu,
về nướng bánh hay đóng tàu.

Trong thảo luận của chúng ta cho kế hoạch mai sau
Nó xen vào lời cuối
Lạc đề.

Thậm chí nó không hề
biết những điều liên quan đến nghề của nó
Không biết đào huyệt,
chẳng biết đóng quan tài,
không biết dọn cho tuơm những gì mình đã bộn bày.

Bận giết chóc đầy tay,
nó làm việc vụng về, không hệ thống
không thiện nghệ chuyên sâu
Như thể với mỗi chúng ta, nó thực tập lần đầu.

Chiến công nhiều
nhưng cũng bao thất bại,
bao lần ra đòn bừa bãi
bao phen thử lại từ đầu!

Đôi khi nó chẳng đủ sức đâu,
để giết một chú ruồi trong không khí.
Đã nhiều lần nó bị
thua sâu bướm kia trong cuộc chạy thi.

Tất cả những củ hành, vỏ đậu, rễ bầu kia
những xúc tu, những vây và lỗ thở,
những lông mao mùa đông, những lông mã huy hoàng rực rỡ,
chỉ nói lên bao bộn bề dang dở
trong công việc chán chường của nó mà thôi.

Chẳng ăn thua chi, cái ác ý với đời.
Ngay cả sự tiếp tay của chúng ta trong chiến tranh, đảo chính,
từ trước đến nay, cũng vẫn còn là ít.

Những trái tim trong trứng đang đập nhịp.
Những chiếc xương đang dài ra của trẻ sơ sinh.
Những hạt giống gắng nảy lên hai cánh lá đầu tiên,
đôi khi là cả những cây cao nơi chân trời xa tắp.

Kẻ khẳng định mình quyền năng trải khắp
chính là bằng chứng sống rõ ràng
rằng y bất toàn năng.

Không có cuộc sống nào
dù trong khoảnh khắc -
không bất tử.

Cái chết
luôn chậm chân
đúng một khoảnh khắc này.

Các cánh cửa vô hình, nó gắng sức giật lay
song chỉ là vô ích.
Những điều ai đã kịp làm, dù nhiều dù ít,
tử thần kia không thể xoá đi.

Lối khuất rèm thưa nắng chiếu sân
Muôn loài so trúc khó thanh tân
Tuyết rơi vẫn mọc xanh từng khóm
Mưa đọng chồi sinh cội trắng ngần
Trồng đức một nhà che bóng mát
Phong hầu nghìn hộ hứng quân ân
Lúc nhàn nghe vẳng đàn thánh thót
phảng phất nhạc thiều tấu góc sân

Vạn An sông rộng núi đôi bờ
Mây thẳm đền cao ngắm ngẩn ngơ
Đây đến Giang vương bao dặm nữa
Thái vương về đó gió đưa thơ

Lửa đài báo động chói Tây kinh,
Sôi sục lòng ta nỗi bất bình.
Lãnh thẻ binh phù rời Phụng Khuyết,
Thét roi thiết kỵ vượt Long thành.
Mây mờ che khuất cờ xung trận,
Gió quát dồn vang trống giục binh.
Phu trưởng thà làm quân chức nhỏ,
Còn hơn nhàn sống gã thư sinh.

Ta rất ân cần nhã nhặn với nhau,
Quả quyết mình thật vui, sau bao năm, tình cờ gặp gỡ.

Hùm beo của chúng ta hiền lành uống sữa.
Lũ diều hâu dạo bước chân trần.
Đám cá mập của ta trong nước chìm dần.
Bọn lang sói ngáp dài trước cửa chuồng mở ngỏ.

Những con rắn của ta không nhanh như chớp nữa
Bọn khỉ hết tưng tưng, lũ công rụng lông màu.
Đám dơi đã bỏ mái tóc ta mà bay khỏi từ lâu.

Mình ngừng lời giữa nửa chừng câu
Miệng tươi cười không gì cứu vãn.
Những con người trong chúng ta chẳng biết
Làm cách nào để nói với nhau.

Một hành tinh lạ lùng và những người kỳ dị.
Họ lệ thuộc thời gian nhưng không thừa nhận thời gian.
Họ có cách tỏ bày lòng phản kháng.
Họ vẽ những bức tranh, ví dụ bức tranh này:

Thoạt nhìn chẳng có gì đặc biệt ở đây.
Thấy một dòng sông.
Thấy một bờ của dòng sông ấy.
Thấy một chiếc bè gắng sức bơi ngược dòng nước chảy.
Thấy chiếc cầu trên sông và những người ở trên cầu.
Những người rõ ràng đang rảo bước thật mau,
bởi từ đám mây đen
mưa bắt đầu quất mạnh.

Điều đáng nói ở đây là chẳng có gì xảy ra kế tiếp.
Đám mây không đổi thay hình dạng, sắc màu.
Mưa chẳng tạnh đi cũng chẳng rơi mau.
Chiếc bè bơi bất động.
Người trên cầu đang chạy
chính tại nơi họ đã chạy rồi, một lát trước đây.  

Khó tránh khỏi đưa ra lời nhận xét này:
Đây không hề là bức tranh vô tội.
Thời gian ở đây đã bị làm ngừng lại.
Đã không còn theo quy luật của nó rồi.
Đối với các diễn biến, than ôi,
Nó đã bị tước đi uy lực.
Bị khinh khi và sỉ nhục

Do một kẻ nổi loạn,
một ông Hiroshige Utagawa nào kia,
(một hữu thể, thật ra,
đã đi qua thế giới này từ lâu và thuận lẽ),
thời gian đã sẩy chân, vấp ngã.

Có thể đây chỉ là trò chơi khăm chẳng nghĩa lý gì,
một trò ngông trong phạm vi vài thiên hà ít ỏi,
nhưng để đề phòng mọi điều mọi nỗi,
ta bổ sung như sau:

Ở đây có một bức tranh được đánh giá cao
đã bao đời khiến người ta mê say, xúc động,
và điều ấy vẫn được xem là đúng.

Một số người thế vẫn chưa thỏa mãn.
Họ còn nghe được cả tiếng mưa tuôn,
Cảm thấy cái lạnh của những giọt nước trên cổ, trên lưng,
Họ nhìn cây cầu và những người trên đó
như thể đang nhìn thấy chính mình
trong cuộc chạy kia chẳng lúc nào ngừng
trên con đường thiên thu bất tận
và họ tin tráo trơ, ngạo mạn
rằng đó là chuyện thật hiển nhiên.

Trong bức tranh của nhà danh họa xưa,
Dưới lớp sơn dầu những cái cây đâm rễ.
Con đường đưa tới đích của mình, chắc chắn là như thế.
Ngọn cỏ thay cho chữ ký trang nghiêm.
Thời khắc năm giờ chiều thuyết phục đáng tin.
Tháng Năm bị dừng lại nơi đây, nhẹ nhàng nhưng cương quyết,
Em cũng ngừng lại thôi, dĩ nhiên, anh thân mến,
Vì em là cô gái kia, dưới bóng tần bì.

Em đã rời xa anh chừng nào, anh hãy nhìn đi,
Hãy nhìn chiếc mũ trắng em mang, tấm váy vàng em mặc,
em giữ chiếc giỏ kia thật chặt
để nó không rơi ra khỏi bức tranh,
hãy nhìn em phô mình trong số phận tha nhân,
ngưng bận tâm về những điều bí mật.

Dù anh có gọi em, em cũng không nghe thấy
Dẫu có nghe thấy anh, em cũng chẳng ngoái đầu,
Dù em có ngoái đầu, điều chẳng thể xảy ra đâu,
thì gương mặt anh cũng dường như xa lạ.

Em biết rõ thế gian trong vòng sáu dặm.
Em am tường về thảo dược cỏ cây,
biết niệm chú để xua đi mọi cơn đau.
Nơi đỉnh đầu em Chúa vẫn đang nhìn xuống.
Em vẫn nguyện cầu cho mình không lìa đời đột ngột.

Hòa bình là sự thưởng ban, chiến tranh là hình phạt.
Mọi giấc mơ đáng thẹn lòng đều do quỷ Sa-tăng.
Em có một tâm hồn rành rọt hiển nhiên
như quả mơ có hạt.

Những trò chơi của con tim, em không hề biết.
Em chưa thấy sự trần truồng của người các con em sẽ gọi là cha.
Em không nghi ngờ thiên Sách Diễm ca
có những bản nháp lem nhem, lằng nhằng gạch xóa.
Điều em muốn nói ra luôn nằm trong những câu sẵn có.
Em chẳng dùng đến tuyệt vọng bao giờ,
bởi nó là thứ đồ
không phải của em, chỉ được giao cho em cất giữ.

Trên con đường em đi nếu anh có ngang qua, giả sử
Dù anh có nhìn vào mắt em lâu,
Em sẽ lướt qua anh bên mép vực sâu
mảnh hơn sợi tóc.

Bên phải là nhà em, xung quanh em rành từng ngách góc,
cả những bậc cầu thang và lối vào nhà,
nơi xảy ra những điều không được vẽ ra:
một con mèo nhảy lên băng ghế,
ánh nắng rớt lên chiếc bình bằng thiếc,
bên chiếc bàn kia, dáng xương xẩu gầy gò,
một người đàn ông đang ngồi sửa đồng hồ.

Em không oán trách mùa xuân
vì mùa xuân lại tới.
Em chẳng đem mùa xuân ra bắt lỗi
khi nó làm tròn bổn phận của mình
như vẫn thế, hàng năm.

Nỗi buồn của em
không ngăn được cỏ cây, em hiểu.
Ngọn cỏ kia có liêu xiêu xao động
cũng chỉ là trong gió mà thôi.

Em chẳng đau đâu anh ơi,
khi những bụi cây bên bờ nước
lại có gì để xào xạc lả lơi.

Em ghi nhận lại rồi,
rằng có một bờ hồ nào đấy
vẫn đẹp không khác gì thủa ấy -
như thể anh còn sống trên đời.

Em không mếch lòng phật ý mảy mươi
với quang cảnh, khi nó trông ra vịnh
lấp lánh ngời lên trong ánh mặt trời.

Thậm chí em mường tượng nổi những người
không phải hai ta
giờ đây đang ngồi đó
trên khúc cây bạch dương bị đổ.

Em tôn trọng cái quyền của họ
được cười và được thầm thì,
được hạnh phúc lặng yên chẳng nói năng chi.

Thậm chí em còn suy
rằng giữa họ là tình ân ái
rằng chàng trai đang ôm cô gái
trong vòng tay tràn ngập sức xuân.

Tiếng chim nào thanh tân
liu siu trong lau sậy.
Mong sao họ nghe thấy,
em cầu chúc chân thành.

Em không đòi thay đổi đâu anh,
những con sóng ở ven bờ ấy,
con sóng nào xô nhanh, con sóng nào trễ nải
những con sóng ngoan hiền chẳng phải với em.

Em không đòi hỏi gì thêm
ở vực nước ven rừng
lúc đen
lúc mang sắc xanh lam
khi biếc màu ngọc thạch.

Chỉ một điều em không chấp nhận
là trở về nơi ấy chốn xưa.
Cái đặc ân được quyền có mặt -
em xin khước từ.

Em sống sót lâu hơn anh vừa đủ,
và chỉ vừa đủ thôi,
để tưởng nhớ từ xa xôi.