Tìm bài trả lời thơ

Tôi không phải nhà thơ, chỉ có ý kiến đôi dòng về ý nghĩa bài thơ. Rất tiếc các bài thơ Đường trên Thi viện không có phần dịch nghĩa nên người đọc muốn tìm hiểu cũng khó.

- Từ đầu của bài thơ: "HÁ" hay "HẠ" tuy viết giống nhau nhưng khi từ này là động từ thì phải đọc là "HÁ" (tương tự từ "THƯỢNG" nếu là động từ phải đọc là "THƯỚNG" mới đúng. Rõ ràng ở đây nó là động từ nên phải đọc là "HÁ".
- Ai xuống ngựa? Vương Duy hay là người bạn? Theo tôi nghĩ người trên ngựa là Vương Duy.
- "Ẩm quân tửu" . ẨM ở đây là động từ có 2 túc từ: ý là "mời anh uống rượu".
- "Đản khứ mạc phục vấn": bạn Nguyễn hứu Bông và Vũ Văn Hiệu, Vũ thế Ngọc.... thì hiểu là câu này của Vương Duy (hàm ý thấy bạn đi không hỏi thêm..) khác với ý của học giả Trần Trọng Kim (đây là câu của người bạn Vương Duy hàm ý: tôi đi, bạn đừng hỏi gì thêm nữa) và đây là ý đúng.
- Bạch vân vô tận thì! Câu này thì nghĩa đã rõ nhưng hàm ý thế nào thì thú thực tôi cũng còn lờ mờ (dù rằng đã đọc đoạn bình của bạn Vinachi. Bạn nào hiểu rõ hơn:tại sao đưa hình ảnh này (mây trắng trôi mãi) ở đây.

Mong các bạn có ý kiến thêm.

Đây là trang về thơ, không phải là trang về ngôn ngữ nên bàn luận sâu về dịch thơ e cũng không phải. Có điều dù mình chấp nhận cách hiểu thế nào thì cũng nên biết bài thơ còn có chỗ nhiều người chưa thống nhất về ý.
Thật ra các ý kiến trên mạng tuy phong phú nhưng cần thẩm định lại giá trị của nó, chỉ xin nêu lên như một cách nhìn khác về bài thơ.
Theo ý của bài viết thì ý 4 câu đầu: nàng đang hái hoa trước cửa thì gặp khó khăn (cành cao quá?) thì vừa may chàng cưỡi ngựa tre đến chạy quanh cái ghế (nàng đứng để hái hoa?), chàng liền dùng cán cây trúc (làm ngựa cỡi)giúp nàng hái được cành hoa.

马扎

“马扎”俗名撑 板凳、杌扎，2600年前发源于齐国故都，以其工艺独特、外形美观、坚固耐用、携带方便而著称.本品以优质红木、紫檀木、枣木等木质原料精工制作而成，凳面手工编织图案，古色古香；中间用黄铜轴支撑，结实耐用；边缘镶嵌龙黄饰件，古朴典雅；表面光洁细腻，时间愈久，色泽愈鲜亮，既方便实用，又具有收藏价值，是孝敬老人，馈赠亲友之佳品。
　　马扎也称马闸、交杌或交椅，其模样同我们今天见到的小凳子相似，“杌”就是凳子，如今仍有人将小凳子称为“杌子”或“小杌子”。而我们的马扎源自北方游牧民族的“胡床”，东汉始传入，见于文献记载，但没有形象资料。胡床由八根木棍组成，坐面由棕绳联接，后世称为马扎。图为最早见到的马扎形象。
胡床，汉代自胡人传入，为垂足之坐，如今之行军椅。所谓床，《释名》云:“床，装也，所以自装载也。”《广雅》云:“栖，谓之床。”装，载也，栖也，皆为人坐卧之用。故古代供跪坐之物，如同日本今之坐蒲团，曰床。床固同床，然此床非彼床，内容迥殊，以之划分时代，盖为此也。（参考黄现璠著 《古书解读初探》）

Bốn câu đầu của bài thơ rất khó hiểu khi được dịch. Vừa rồi lên mạng thấy người Hoa họ cũng bàn luận về điều này rất nhiều. Xin trích 1 bài. Theo tác giả bài này thì cách hiểu của chúng ta sai hết

绕床弄青梅作何解:

现以王穆之 2004 -3-30发表于中国李白网之句解为例：[ 李白《长干行》中“绕床弄青梅”一句存在两个疑问，即“床”为何义？全句如何串解？对此诸家注本颇多分歧。“床”应是“胡床”，是坐具，其实就是马扎。对于句意 旧注 多囿于全句本身连贯串解的困难，有牵强含混处。实际上这是一个比较特殊的句式，“绕床”和“弄春梅”应分属不同的两层意思。“绕床”承上句“郎骑竹马来”，意为男孩跨骑竹马而来，围绕井栏旋转奔跑；“弄青梅”则承前句“折花门前剧”，意为小姑娘用手把玩着刚才从门前折回的青梅花枝。在李白的诗歌里，类似“绕床弄青梅”这样特殊的句式不乏其例。]

其实，以上句解根本不通。因为做此句解者根本就没有理解了“折花门前剧”所表现的内涵。此句最难解释的是“剧”字，按“剧烈”解，在此根本不通；按“戏剧”解，当时根本没有此意的诞生，况也讲不通；有人提出按“居”解，即站立讲，但古字意这两字就根本不同意或通用，凭想当然的臆断是不会得到大众认可的。笔者为此也困惑了近二十年！九五年购得《辞海》，高兴之间翻阅，在“剧”字条下发觉了如此解释：剧:（广韵）艰也。灵感一动，即找李白此诗再读，疑惑顿解，豁然开朗：
 
剧: （广韵）艰也。也即艰难、困难之意。床：胡床，是坐具，相当于现在的马扎。白居易《咏兴》池上有小舟，舟中有胡床，床前有新酒，独酌还独尝。
 
此四句即可解为：妾的头发刚刚覆盖前额的时候，在门前折花时遇有困难；恰 逢你骑着竹马来到，绕着马扎用竹杆（所骑竹马）为我设法取得青梅。


       参考资料：http://baike.baidu.com/view/121474.htm

Rất cảm ơn vì các giải thích của bác Tue Dung và bác  Vanachi. Thật sự thì các bài thơ dịch thì nhiều nhưng các diễn giải thì hiếm. Xin cảm ơn. Mong nhận được email của 2 bác để có lúc trao đổi thêm. Mời các bác bình luận thêm về cách hiểu bài "Tặng Mạnh Hạo Nhiên" của Lý Bạch trong forum này.

Xin đưa ra một số ý kiến về cách hiểu bài này:
- Cố quan: có người hiểu là ải cũ, có người hiểu là cố hương, ai đúng? Theo tôi thì quê cũ phù hợp hơn.
-Theo tôi, câu 3&4 nêu ra 2 thời điểm của cuộc đưa tiễn (lúc tác giả đi và lúc tác giả về:
"Lộ" ở đây không có nghĩa là con đường, nó còn có nghĩa là "xe" nói chung.Lộ xuất hàn vân ngoại: ý là: (Lúc) xe đi thì bên ngoài nhiều mây lạnh (xe Lý Đoan và tác giả).
Nhân qui mộ tuyết thì:Nhân qui-người (tác giả) về. "mộ" ở đây là động từ (verb)có nghĩa là sắp hết (tương tận). Câu này có ý: (Khi) tác giả đi về thì mưa tuyết(tuyết thì) gần hết. Nếu viết lại thì câu này có 2 mệnh đề: nhân qui/tuyết thì mộ.
Như vậy lúc tác giả ra đi cùng Lý Đoan là lúc tuyết sắp rơi (bên ngoài nhiều mây lạnh) và tiễn bạn xong quay về lúc gần hết tuyết rơi (He came back at the end of the snowfall).
-Đa nạn thức quân trì:"Nạn" ở đây chỉ khó khăn, trắc trở trong cuộc đời, không chỉ hiểu là tai nạn."thức" là quen biết (know); "trì" là "trễ" (late). Câu này hàm ý: (vì) cuộc đời tôi nhiều trắc trở nên tôi không được sớm quen biết anh=tôi biết anh quá trễ. Câu nói rất nhã, rất chân tình, chứng tỏ tác giả rất coi trọng Lý Đoan.
-Yểm khấp không tương hướng:"Yểm" là che dấu; "khấp" (noun)là nước mắt; "tương" là phó từ (adverb) bổ nghĩa cho hành động "hướng", biểu thị cùng hành động với nhau (nhóm từ này còn có: hợp/tịnh/khởi)."không" là thinh không. Câu này ý là: (để) che dấu nước mắt(của mình), cả 2 đều hướng mặt vào khoảng không (không hướng vào nhau). Nói cách khác cả 2 đều tránh nhìn mặt nhau để bạn mình không biết mình khóc.
-Phong trần hà sở kỳ: Chốn phong trần biết khi nào là ngày gặp mặt (xin xem thêm cấu trúc có chữ "hà sở")

Dài dòng giải thích cũng chỉ mong được các bậc cao minh bàn luận và chỉ giáo thêm.My email:bsthenguyen@yahoo.com

Theo thiển ý của tôi:
Tổng thị Ngọc Quan tình: tình ở đây là tình huống, tình cảnh chứ không phải tình yêu.
Câu này ý nói tình cảnh ở Ngọc Quan nói chung chỉ có gió thổi bất tận, không có ánh trăng không có tiếng chày rộn rã như ở Trường An (ý đối lập)

Câu5: Tuý nguyệt tần trung thánh: "tần"=bờ sông.Tần ngoài nghĩa thông thường còn có nghĩa như "tân"=bờ/bến sông. Ông thánh say rượu nằm ở bờ sông? Thánh: chỉ người có phẩm cách thanh cao? Trương Đình Tín thì cho là thánh ở đây chỉ người say rượu

Nếu hiểu "tần" là nhiều lần thì làm sao dịch từ "trung"

Tôi nghĩ các từ "thiên lý, vạn trùng san" chỉ tượng trưng, chỉ khoảng cách xa xôi, hiểm trở, không phải là số từ cụ thể

-Tuy chữ vãn có nhiều nghĩa nhưng xem văn cảnh qua các câu dưới thì rõ ràng là vãn chỉ thời gian buổi chiều, không có hàm ý tuổi già.
-Chỉ thị:là liên từ (conjunction)từ tiếng Anh tương đương là "but". Hàm ý cảnh tịch dương đẹp vô cùng chỉ có điều là hoàng hôn gần rồi, trời sẽ tối ngay thôi, cái đẹp không lâu bền.