Viết về số 0

Cuối năm 1973, tư lệnh Đồng Sĩ Nguyên trực tiếp giao nhiệm vụ cho Phạm Tiến Duật ra miền Bắc làm công tác sưu tầm tài liệu để chuẩn bị soạn thảo Văn bia Trường Sơn… Vì vậy, Phạm Tiến Duật đã tận mắt chứng kiến hậu quả tàn khốc của chiến tranh huỷ diệt do không lực Hoa Kỳ gây ra, sau đó viết bài thơ Viết về số 0, thường được gọi là Vòng trắng, đăng trên tạp chí Thanh niên như một nén nhang viếng những người dân tử nạn vì bom B52 triệt phá phố Khâm Thiên, Hà Nội. Số báo dự kiến đăng tháng 12 năm 1973 nhưng bị lùi lại thành số tháng 1 năm 1974.

Bài thơ không ngờ là một “tai hoạ” giáng xuống đầu nhà thơ. Ngay sau khi bài thơ được in trên tạp chí Thanh niên, thì lập tức tạp chí Học tập số 9 năm 1974 đã phê phán gay gắt rằng: “Giữa lúc cần nói to lên niềm sung sướng tự hào về cái được vĩ đại của nhân dân ta trong cuộc kháng chiến chống Mỹ thì nhà thơ lại chỉ thấy cái mất, chỉ thấy tang tóc đau thương và than thở...” Có lẽ vì vậy mà bài thơ này không được in trong bất kỳ tập thơ nào của Phạm Tiến Duật sau này. Cho đến trước khi anh qua đời, nhà văn Nguyễn Khắc Phục mới đưa vào Tuyển tập Phạm Tiến Duật bài Viết về số 0 do nhà thơ Trần Nhương sưu tầm và giới thiệu. Tuyển tập Phạm Tiến Duật in xong chưa đầy 20 ngày trước khi nhà thơ Phạm Tiến Duật qua đời (17/11/2007).