Bài thơ này được Đông Hồ đăng trên
Nam Phong tạp chí số 107 (7-1926) với chú thích: Ông Phan Thanh Giản khi sắp mất có làm bài thơ di bút để lại, và dặn con để minh tinh chín chữ “Hải nhai thư sinh Phan Lương Khê chi cữu” 海涯書生潘良溪之柩.
Tuy nhiên, nhiều sách về sau cho bài thơ này là của Nguyễn Đình Chiểu viếng Phan Thanh Giản. Theo Quách Tấn trong
Hương vườn cũ, điều này không đúng, và thông tin này bắt đầu từ sách
Văn học Việt Nam (Dương Quảng Hàm, Trung tâm học liệu Sài Gòn, xuất bản theo bản in năm 1939, tr. 144), do là sách giáo khoa nên được nhiều người ghi nhận. Sách
Nguyễn Đình Chiểu toàn tập (NXB Đại học và Trung học chuyên nghiệp, 1982, tr. 38-39) ghép chung bài này và một bài nữa dưới tên chung là
Điếu Đông các đại học sĩ Phan công nhị thủ của Nguyễn Đình Chiểu.
Bản in trong
Văn học Việt Nam:
Viếng cụ Phan Thanh Giản
Non nước tan tành hệ bởi đâu?
Dàu dàu mây bạc cõi Ngao Châu.
Ba triều công cán vài hàng sớ,
Sáu tỉnh cương thường một gánh thâu.
Ải bắc ngày trông tin nhạn vắng,
Thành nam đêm quạnh tiếng quyên sầu.
Minh tinh chín chữ lòng son tạc,
Trời đất từ đây mặc gió thu.
[1] Ý nói người chết.
[2] Hay Bãi Ngao, ở tỉnh Bến Tre, là quê hương cụ Phan.
[3] Cụ làm quan trong ba triều Minh Mạng, Thiệu Trị và Tự Đức.
[4] Ý đây nói đến bản sớ cụ dâng lên vua Tự Đức sau khi nộp thành trì cho người Pháp, để nhận tội.
[5] Sáu tỉnh cũ xứ Nam-kỳ khi còn thuộc quyền nhà vua.
[6] Câu này ý nói ngày ngày trông mong tin tức ở kinh đô tới mà không thấy gì cả.
[7] Tên một loài chim tức là con cuốc.
[8] Mảnh lụa mảnh vải hay mảnh giấy trên đề danh hiệu và chức tước người chết trong khi đám ma. Lúc cụ Phan sắp mất, dặn con đề trên minh tinh chín chữ này: “Hải nhai thư sinh Phan Lương Khê chi cữu” (quan tài của người học trò ở góc bể họ Phan hiệu Lương Khê) chứ không đề chức phẩm gì cả.