27/04/2024 10:28Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Nam Tống, Kim
Đăng bởi Vanachi vào 08/03/2008 12:35
Nguyên tác
筆底銀河落九天，
何曾憔悴飯山前。
世間東抹西涂手，
枉著書生待魯連。
Phiên âm
Bút để Ngân hà lạc cửu thiên[1],
Hà tằng tiều tuỵ[2] Phạn sơn[3] tiền.
Thế gian đông mạt tây đồ thủ,
Uổng trước thư sinh đãi Lỗ Liên[4].Dịch nghĩa
Dưới ngòi bút là sông Ngân Hà rơi từ chín tầng mây,
Sao có thể từng tiều tuỵ trước núi Phạn.
Thế gian nay đều là những kẻ tô bên đông bôi bên tây,
Thật uổng làm thư sinh so với Lỗ Liên.Bản dịch của Điệp luyến hoa
Bút chảy Ngân Hà tự cõi mây,
Sao từng tiều tuỵ Phạn Sơn đây.
Thế gian tô trát đông tây hết,
Một kiếp thư sinh uổng những ngày.
Bài này luận về thơ Lý Bạch và Đỗ Phủ, đều là những thi nhân lãng mạn đời Thịnh Đường. Đại ý nói thơ Lý Bạch và Đỗ Phủ đều mang giá trị hiện thực nhân sinh và tư tưởng chính trị sâu sắc, có thể so sánh cốt cách với Lỗ Trọng Liên, chứ không như những tác giả đương thời (với Nguyên Hiếu Vấn) chỉ cố nhào nặn thành thơ, thật uổng làm thư sinh.
[1] Do bài Vọng Lư sơn bộc bố 望廬山瀑布 của Lý Bạch: “Nghi thị Ngân hà lạc cửu thiên” 疑是銀河落九天 (Ngỡ là sông Ngân rơi từ chín tầng mây). Câu này ý nói thơ Đỗ-Lý tuôn ra dưới ngòi bút như dòng Ngân hà từ trên trời rơi xuống.
[2] Trong bài Hí tặng Đỗ Phủ 戲贈杜甫, Lý Bạch hỏi đùa Đỗ Phủ: “Tá vấn biệt lai thái sấu sinh, Tổng vị tòng tiền tác thi khổ” 借問別來太瘦生，總為從前作詩苦 (Hỏi thử từ khi xa nhau ông gầy đi lắm, Có phải do khổ làm thơ). Hai câu đầu ý nói Lý-Đỗ phóng bút mà thành thơ, không hề có sự mài giũa câu chữ, nên không thể nào tiều tuỵ vì làm thơ được.
[3] Tức núi Phạn Khoả 飯顆, ở ngoài thành Trường An. Trong bài Hý tặng Đỗ Phủ, Lý Bạch có nhắc tới gặp Đỗ Phủ ở đây.
[4] Tức Lỗ Trọng Liên 魯仲連, hiệu Đông hải tiên sinh, người nước Tề thời Chiến Quốc, ông kiên trì thuyết phục các nước phản đối cung phụng nước Tần, khiến nước Tần phải lui. Nước Tề sau đó muốn trọng dụng ông làm quan, nhưng ông từ chối, chỉ thích ngao du bốn biển.