19/04/2024 19:47Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Cận đại
Đăng bởi tôn tiền tử vào 20/02/2019 22:13
Nguyên tác
百里江山奮宦程，
紅毛遇順際風輕。
三春地面霑膏雨，
一字山頭耀福星。
德政未言棠蔭苃，
豐年且喜麥歧生。
儒科望重今如古，
到處循良溢頌聲。
Phiên âm
Bách lý giang sơn phấn hoạn trình,
Hồng mao ngộ thuận tế phong khinh.
Tam xuân địa diện triêm cao vũ,
Nhất tự sơn đầu diệu phúc tinh.
Đức chánh vị ngôn đường ấm bạt[1],
Phong niên thả hỷ mạch kỳ[2] sinh.
Nho khoa vọng trọng kim như cổ,
Đáo xứ tuần lương dật tụng thinh.Dịch nghĩa
Ngắm cảnh sông núi trăm dặm khiến người càng gắng sức theo đuổi con đường làm quan,
Như chim hồng gặp gió thuận, nhẹ nhàng lướt cánh.
Tháng ba mùa xuân, mặt đất thấm đượm trận mưa màu mỡ,
Trên đầu núi chữ nhất, sao Phúc chiếu sáng.
Làm chánh sự có ích cho dân thì chưa thể ví với người ngồi trong lều dưới bóng mát của cây cam đường,
Nhưng mừng vì bông lúa trổ hai chẽ thì sẽ được mùa.
Nhà nho đỗ đạt có danh vọng thì xưa nay đều kính trọng,
Đến nơi này làm quan theo pháp độ mà giúp ích cho dân thì sẽ được dân chúng ca ngợi nhiều.Bản dịch của Đặng Quý Địch
Gấm vóc non sông quan phấn khởi
Gió đưa trăm dặm thuận hồng mao
Tháng ba mặt đất nhuần mưa mỡ
Chữ Nhất đầu non sáng ánh sao
“Chớ bẻ cành cam…” chưa dám sánh
Hãy xem bông lúa… đáng mừng bao!
Nhà Nho đỗ đạt xưa nay trọng
Giữ được tuần lương tiếng ngợi cao!
Bài thơ làm mừng Trần Đình Tân 陳廷賓 (1893-1979) khi làm tri huyện Đồng Xuân. Trần Đình Tân có hoạ lại bài thơ này.
[1] Túp lều dưới bóng cây cam đường. Thiệu Công Thích đời Chu đem đức chánh của Văn Vương ban bố cho dân, thường nghỉ trong lều dưới bóng cây cam đường. Sau ông qua đời, dân nhớ ơn ông mà làm thơ Cam đường (Kinh Thi - Thiệu Nam), trong bài có câu: “Tế phế cam đường, Vật tiễn vật phạt, Thiệu bá sở bạt” (Rậm rạp cam đường, Chớ cắt chớ phá, Ấy lều Thiệu bá).
[2] Tư chữ “Mạch tuệ lưỡng kỳ” (Bông lúa trổ hai chẽ). Trương Kham đời Hán làm thái thú Ngư Dương, cho khai phá hơn 80 khoảnh ruộng trồng lúa nước, giao cho dân chúng gieo trồng, lại khuyến khích ai nấy chăm lo nông nghiệp khiến dân trong quận no đủ hơn trước. Dân đặt bài ca, trong bài có câu: “Tang vô phụ chi, Mạch tuệ lưỡng kỳ” (Dâu không nảy nhánh phụ, Gié lúa trổ hai bông).