26/04/2024 13:38Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Cổ phong (cổ thể); Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Thịnh Đường
Đăng bởi tôn tiền tử vào 30/01/2015 00:09
Nguyên tác
登高丘，
望遠海，
六鰲骨已霜，
三山流安在？
扶桑半摧折，
白日沉光彩。
銀台金闕如夢中，
秦皇漢武空相待。
精衛費木石，
黿鼉無所憑。
君不見，
驪山茂陵盡灰滅，
牧羊之子來攀登。
盜賊劫寶玉，
精靈竟何能？
窮兵黷武今如此，
鼎湖飛龍安可乘！
Phiên âm
Đăng cao khâu,
Vọng viễn hải,
Lục ngao[1] cốt dĩ sương,
Tam sơn[2] lưu an tại?
Phù tang[3] bán tồi chiết,
Bạch nhật trầm quang thái.
Ngân đài kim khuyết như mộng trung,
Tần Hoàng, Hán Vũ không tương đãi.
Tinh vệ[4] phí mộc thạch,
Ngoan đà vô sở bẵng.
Quân bất kiến,
Ly sơn[5], Mậu Lăng[6] tận khôi diệt,
Mục dương chi tử lai phan đăng;
Đạo tặc kiếp bảo ngọc,
Tinh linh cánh hà năng?
Cùng binh độc vũ kim như thử,
Đỉnh hồ[7] phi long an khả thừa!Dịch nghĩa
Lên gò cao,
Ngóng biển xa,
Thấy sáu con ngao đội núi đã chết chỉ còn xương phủ trong sương,
Ba núi thần tiên ở trôi về đâu rồi?
Cây phù tang héo chết một nửa,
Vì ánh mặt trời đã lặn mất.
Đài bạc cửa vàng nơi tiên cảnh chỉ như trong mộng thôi,
Tần Thuỷ Hoàng và Hán Vũ Đế trông chờ suông.
Chim thần tinh vệ uổng công tha gỗ đá lấp biển,
Con ngoan và con đà mất chỗ nương tựa.
Bạn chẳng biết,
Lăng vua Tần trên núi Ly và lăng vua Hán ở Mậu Lăng đã thành tro bụi,
Mặc dê con của bọn mục đồng leo lên gặm cỏ.
Trộm cướp đã lấy đi ngọc quý,
Hồn thiêng sao chẳng làm gì được chúng?
Nay lính hạng bét là tôi chán ngán nghề võ là vì thế,
Chỉ đúc đỉnh bên hồ mà cũng thành tiên cưỡi rồng bay đi sao!Bản dịch của Nguyễn Minh
Lên gò cao,
Ngóng biển xa.
Sáu ngao xương cốt mờ sương phủ,
Ba núi thần tiên giạt chốn nào?
Một nửa cây phù tang chết héo,
Vì vầng dương lặn mất nơi đâu.
Cửa vàng, đài bạc còn là mộng,
Hán Đế, Tần Hoàng vọng hảo sao.
Tinh vệ uổng công tha gỗ đá,
Đà ngoan chẳng có chốn nương vào.
Bạn chẳng biết,
Núi Ly, lăng Mậu thành tro bụi,
Mục tử thả dê gặm cỏ đầy.
Trộm cướp lấy đi bao ngọc quý,
Hồn thiêng vua chúa quản chi nay?
Lính quèn tôi chán chê nghề võ,
Đúc đỉnh, cưỡi rồng bay hẳn hay!
Lý Bạch viết bài này ngụ ý chê cười thói mê tín của Tần Thuỷ Hoàng và Hán Vũ Đế.
[1] Theo thần thoại, ba núi tiên ở ngoải biển nổi được là do sáu con ngao (tạm dịch là con ba ba loại lớn) đội ở dưới. Lục ngao cốt, ngụ ý sáu con ngao đã chết, chỉ còn xương.
[2] Là ba quả núi thần tiên trú ngụ, gồm Phương Trượng, Doanh Châu và Bồng Lai.
[3] Tên cây dâu trong thần thoại, cao cả ngàn trượng, thân lớn hai ngàn người ôm mới xuể. Cây này nổi trên mặt biển, chỉ biết là nơi mặt trời mọc, chưa ai từng thấy được. Bởi thế, người Nhật đôi khi còn gọi là người Phù Tang.
[4] Tên chim thần thoại, chim này tha gỗ đá ra lấp biển, nhưng không thành công.
[5] Núi nay trong huyện Lâm Đồng, tỉnh Thiểm Tây. Tần Thuỷ Hoàng chết, mộ giả làm tại đây. Khi Hạng Vũ vào được Hàm Dương, cho khai quật nhưng chẳng thấy gì.
[6] Tên lăng mộ của Hán Vũ Đế, nay trong huyện Hưng Bình, tỉnh Thiểm Tây. Khi nhà Tây Hán bị Vương Mãng cướp ngôi, mộ bị khai quật.
[7] Theo truyền thuyết, Hoàng Đế sai đúc đỉnh đồng nơi núi Kinh, bên bờ hồ. Đỉnh đúc xong, đế thành tiên, cưỡi rồng bay lên trời.