27/04/2024 02:45Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Cận đại
Đăng bởi Vanachi vào 06/04/2006 09:02
Nguyên tác
人謂先生愛我兒，
愛兒之母有誰知。
架橋舊句非無謂，
攬鏡前因只自悲。
只恐世間無寡婦，
莫言天下欠蟬師。
愛師欲為愛兒教，
校得兒時母又癡。
Phiên âm
Nhân vị tiên sinh ái ngã nhi,
Ái nhi chi mẫu hữu thuỳ tri.
Giá kiều cựu cú[1] phi vô vị,
Lãm kính tiền nhân[2] chỉ tự bi.
Chỉ khủng thế gian vô quả phụ,
Mạc ngôn thiên hạ khiếm thiền sư.
Ái sư dục vị ái nhi giáo,
Giáo đắc nhi thì mẫu hựu si.Dịch nghĩa
Người ta bảo thày đồ yêu con ta
Nhưng ai biết đâu là thày lại yêu mẹ của con?
Câu hát “bắc cầu” cũ không phải là không có ý nghĩa
Nhân duyên “cầm gương” trước chỉ tự gây nên đau buồn
Chỉ sợ thế gian không có đàn bà goá
Đừng nói thiên hạ thiếu thày đồ ve
Yêu thày là vì muốn thày dạy cho đứa con yêu của mình
Biết đâu rằng dạy được con khôn thì mẹ lại hoá ngâyBản dịch của Nguyễn Khuyến
Người bảo rằng thầy yêu cháu đây,
Thầy yêu mẹ cháu có ai hay!
Bắc cầu, câu cũ không hờ hững,
Cầm kính, tình xưa vẫn đắng cay.
Ở goá thế gian nào mấy mụ?
Đi ve thiên hạ thiếu chi thầy?
Yêu thầy cũng muốn cho thầy dạy,
Dạy cháu nên rồi mẹ cháu ngây.
Rút từ Quế Sơn thi tập (A.469).
Chữ “thiền” trong “thiền sư” được Nguyễn Khuyến chơi chữ, dùng chữ 蟬 với bộ trùng có nghĩa là con ve, đồng âm với “ve gái”.
Bản dịch của chính tác giả.
[1] Do câu ca dao: “Muốn sang thì bắc cầu kiều, Muốn con hay chữ thì yêu lấy thầy”.
[2] Do câu ca dao: “Trách người quân tử vô tình, Có gương mà để bên mình không soi”, ý nói người đàn bà goá chê thầy đồ nhát gan, không dám mạnh bạo hơn trong việc ve gái.