29/03/2024 20:28Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới

Phụng Hoàng đài
鳳凰臺

Tác giả: Đỗ Phủ - 杜甫

Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Thịnh Đường
Đăng bởi Vanachi vào 28/02/2014 22:12

 

Nguyên tác

亭亭鳳凰臺,
北對西康州。
西伯今寂寞,
鳳聲亦悠悠。
山峻路絕蹤,
石林氣高浮。
安得萬丈梯,
為君上上頭。
恐有無母鶵,
飢寒日啾啾。
我能剖心出,
飲噣慰孤愁。
心以當竹實,
炯然無外求。
血以當醴泉,
豈徒比清流。
所貴王者瑞,
敢辭微命休。
坐看綵翮長,
舉意八極周。
自天銜瑞圖,
飛下十二樓。
圖以奉至尊,
鳳以垂鴻猷。
再光中興業,
一洗蒼生懮。
深衷正為此,
群盜何淹留。

Phiên âm

Đình đình Phụng Hoàng đài,
Bắc đối Tây Khang[1] châu.
Tây bá[2] kim tịch mịch,
Phụng thanh diệc du du.
Sơn tuấn lộ tuyệt tung,
Thạch lâm khí cao phù.
An đắc vạn trượng thê,
Vị quân thướng thướng đầu.
Khủng hữu vô mẫu sồ,
Cơ hàn nhật thu thu.
Ngã năng phẫu tâm xuất,
Ẩm trác uý cô sầu.
Tâm dĩ đương trúc thực,
Quýnh nhiên vô ngoại cầu.
Huyết dĩ đương lễ tuyền,
Khởi đồ tỷ thanh lưu.
Sở quý vương giả thuỵ,
Cảm từ vi mệnh hưu.
Toạ khán thái cách trường,
Cử ý bát cực chu.
Tự thiên hàm thuỵ đồ[3],
Phi há thập nhị lâu.
Đồ dĩ phụng chí tôn,
Phụng dĩ thuỳ hồng du.
Tái quang trung hưng nghiệp,
Nhất tẩy thương sinh ưu.
Thâm trung chính vi thử,
Quần đạo hà yêm lưu.

Dịch nghĩa

Đài Phụng Hoàng cao chót vót,
Phía bắc giáp với châu Tây Khang.
Vị chúa nơi phương tây vốn im lặng,
Nên phượng hoàng cũng bặt tăm hơi.
Núi cao, mà không có lối đi lên,
Đá trong rừng ngùn ngụt bốc hơi.
Ước gì có được cái thang cao ngàn thước,
Ta sẽ vì các ngươi mà bắc thang để leo tới tận đỉnh núi.
Tổ phuợng hoàng vắng chim mẹ,
Nên các con đói khát kêu thảm thiết.
Ta sẽ mổ ngực ta lấy tim và máu cho các ngươi ăn uống,
Để cho các ngươi bớt cơn đau buồn.
Tim này thay cho trái trúc,
Tươi rói đâu có cần gì nữa.
Máu này thay cho nước suối ngọt,
Cũng chảy mau như dòng suối trong kia vậy.
Điều cần là giúp nhà vua,
Chứ thân này nào có đáng kể gì.
Ta sẽ ngồi chờ mi mọc đủ lông cánh,
Rồi mi sẽ bay lên vút trời cao.
Mi sẽ lên trời và mỏ ngậm bức tranh vẽ từ trời mang về,
Xuống đậu nơi nhà có mười hai tầng lầu.
Tranh vẽ để nhà vua theo,
Phượng sẽ được ghi công lớn.
Giúp vua dựng lại cơ nghiệp,
Chỉ một lần ra tay mà làm hết nỗi khổ trên thế gian này.
Lòng ta chỉ mong mỏi có thế,
Mà sao giặc giã cứ vẫn sảy ra hoài?

Bản dịch của Nhượng Tống

Chon von kìa đỉnh Phượng Hoàng
Bắc trông sang trấn Tây Khang cách vời
Chúa Tây nay bặt tăm hơi
Véo von tiếng phượng nghe thời cũng không
Núi cao, lối tuyệt nẻo không
Hơi mây rừng đá bốc xông tận trời
Tìm đâu muôn trượng thang dài?
Vì chàng đỉnh núi lên chơi hoạ là
Gặp đàn phượng nhỏ xót xa
Không mồi, không mẹ, kêu la ngày ngày
Trái tim ta quyết phanh ngay
Cho chim ăn, uống hoạ khuây dạ sầu
Tim này trái trúc kém đâu:
Đỏ tươi rờ rỡ phải cầu nữa chi?
Máu này suối gọi kém gì?
Dòng trong leo lẻo dễ bì được ru?
Quý điều ứng với nhà vua
Mạng hèn dù phải liều cho dám nài
Ngồi xem lông cánh mọc dài
Cất mình khắp tám phương trời bay tung
Ngậm tranh báu tự thiên cung
Xuống mười hai lớp lầu rồng nghỉ ngơi
Tranh đem dâng trước Con Trời
Để công phượng lại trăm đời không quên
Gây dừng nghiệp cả lại lên
Muôn dân trút sạch lo phiền bấy nay
Đó điều mong ước lòng nay
Cớ sao quân giặc quấy rầy chưa thôi?
(Năm 759)

Nguyên chú: "Sơn tuấn, nhân bất chí cao đỉnh, phương dư thắng lãm. Phụng Hoàng đài tại Đồng Cốc huyện đông nam thập lý, nhị thạch như khuyết, Hán hữu phụng hoàng lai thê, cố danh" 山峻,人不至高頂,方輿勝覽。鳳皇臺在同谷縣東南十里,二石如闕,漢有鳳皇來棲,故名 (Núi cao, người không lên tới đỉnh được, đất rộng cảnh đẹp. Đài Phượng Hoàng ở vào mười dặm phía đông nam huyện Đồng Cốc, hai tảng đá như cổng, thời Hán có chim phượng hoàng tới đậu, vì thế mang tên này).

[1] Châu này mới lập ra vào năm đầu đời Vũ Đức (618).
[2] Lúc đầu chỉ người đứng đầu các chư hầu phía tây. Nhân việc vua nhà Thương trao trách nhiệm cho Chu Văn Vương làm tây bá, nên sau này dùng chì đích danh Chu Văn Vương.
[3] Tượng trưng cho kế sách an dân.

In từ trang: https://www.thivien.net/ » Đỗ Phủ » Phụng Hoàng đài