24/04/2024 11:45Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Thịnh Đường
Đăng bởi tôn tiền tử vào 03/01/2015 18:44
Nguyên tác
君不見：
左輔白沙如白水，
繚以周牆百餘裏。
龍媒昔是渥窪生，
汗血今稱獻於此。
苑中騋牝三千匹，
豐草青青寒不死。
食之豪健西域無，
每歲攻駒冠邊鄙。
王有虎臣司苑門，
入門天廄皆雲屯。
驌驦一骨獨當禦，
春秋二時歸至尊。
至尊內外馬盈億，
伏櫪在坰空大存。
逸群絕足信殊傑，
倜儻權奇難具論。
纍纍塠阜藏奔突，
往往坡陀縱超越。
角壯翻同麋鹿遊，
浮深簸蕩黿鼉窟。
泉出巨魚長比人，
丹砂作尾黃金鱗。
豈知異物同精氣，
雖未成龍亦有神。
Phiên âm
Quân bất kiến:
Tả phụ bạch sa như bạch thuỷ,
Liễu dĩ chu tường bách dư lý.
Long môi tích thị Ốc Oa sinh,
Hãn huyết kim xưng hiến ư thử.
Uyển trung lai tẫn tam thiên thất,
Phong thảo thanh thanh hàn bất tử.
Thực chi hào kiện Tây Vực vô,
Mỗi tuế công câu quán biên bỉ.
Vương hữu hổ thần ty uyển môn,
Nhập môn thiên cứu giai vân đồn.
Túc sương nhất cốt độc đương ngự,
Xuân thu nhị thì quy chí tôn.
Chí tôn nội ngoại mã doanh ức,
Phục lịch tại quynh không đại tồn.
Dật quần tuyệt túc tín thù kiệt,
Thích thảng quyền kỳ nan cụ luân.
Luy luy đôi phụ tàng bôn đột,
Vãng vãng pha đà tung siêu việt.
Giác tráng phiên đồng my lộc du,
Phù thâm bá đãng ngoan đà quật.
Tuyền xuất cự ngư trưởng tỉ nhân,
Đan sa tác vĩ hoàng kim lân.
Khởi tri dị vật đồng tinh khí,
Tuy vị thành long diệc hữu thần.Dịch nghĩa
Anh chẳng thấy:
Nơi áp trái cát trắng như nước vậy,
Như một bức tường vòng quanh đến hơn trăm dặm.
Giống long môi xưa chính sinh ra ở nơi Ốc Oa này sinh ra,
Nay thì giống “mồ hôi máu” được nơi đây cung ứng.
Trong vườn ngựa cái có đến ba ngàn con,
Cỏ xanh mơn mởn không hề bị úa lạnh,
Ăn vào sẽ rất khoẻ, vùng Tây Vực không thể có được,
Mỗi năm huấn luyện ngưa nòi ở đây vượt cả ngoài biên xa.
Nhà vua có đặt quan lớn đóng nơi Uyển môn,
Đưa vào cửa chuồng ngựa vua như mây dồn.
Nhà vua chỉ dùng một loại ngựa quý túc sương,
Một năm hai lần đưa về dâng vua.
Cả trong lẫn ngoài kinh thành nhà vua có hơn cả mười ngàn con,
Chuồng ngựa nơi dân gian không còn nhiều.
Có bộ vó vượt bực như thế tin là rất đặc biệt,
Chí đã cao tất tài hẳn lớn khó mà bàn đầy đủ.
Trập trùng gò đồi như thế mà lại tàng ẩn cái tài chạy nhẩy,
Thường thường ở chốn đất vũng hiểm mà hiên ngang tung hoành.
Sừng to có thể kết bày với hươu nai được,
Nổi chìm hụp lặn dưới hang rái cá.
Hệt như loài cá lớn vượt khỏi suối, lớn lên như người,
Đuôi lấm chấm đỏ vảy vàng óng.
Há không biết vật lạ có cùng dáng dấp như nhau,
Tuy chưa hoá rồng nhưng đã lộ thần tướng rồi.Bản dịch của Phạm Doanh
Anh thấy chăng:
Cát trắng bên bờ trắng như nước,
Vòng bao quanh cỡ ước trăm cây.
Ngựa nòi xưa ở chốn này,
Tên mồ hôi máu giờ đây còn truyền.
Trong vườn có ba ngàn ngựa cái,
Cỏ non xanh tuyết trải vẫn tươi.
Ăn vào mạnh khoẻ, đây thôi,
Hàng năm sinh sản ngựa nòi hơn đâu.
Nhà vua đặt quan nơi đất Uyển,
Ngựa dồn vào chuồng như mây tuôn.
Túc sương là loại vua ham thích,
Hàng năm hai kỳ dâng chí tôn.
Ngựa vua trong ngoài hơn mười vạn,
Chuồng ngựa thôn dã như chẳng còn.
Bộ vó như thế thật là quí,
Dáng hay, tài lạ khó mà bàn.
Trùng trùng gò đồi thoắt nhảy nhót,
Trồi sụt vũng lầy cũng vun vút.
Sừng to tưởng giống lũ hươu nai,
Chìm nổi, rái cá lặn y hệt.
Cá lớn vượt suối, lớn như người,
Đuôi lấm chấm đỏ, vảy vàng tươi.
Dáng dấp nào hay như vật lạ,
Rồng tuy chưa biến, thấy thiêng rồi.
(Năm 754)
Sa Uyển nay là huyện Đại Lệ, Thiểm Tây.