26/04/2024 10:58Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Nam Tống, Kim
Đăng bởi tôn tiền tử vào 23/10/2018 22:05
Nguyên tác
萬井中原半犬羊，
縱橫大劍與長槍。
晝烽夜火豈虛日，
左觸右蠻皆戰場。
丁鶴未歸遼巳冢，
杜鵑猶在蜀堪王。
此生不識連昌樂，
目送孤鴻空斷腸。
Phiên âm
Vạn tỉnh[1] Trung Nguyên bán khuyển dương[2],
Tung hoành đại kiếm dữ trường thương.
Trú phong dạ hoả khởi hư nhật,
Tả Xúc hữu Man[3] giai chiến trường.
Đinh hạc vị quy Liêu dĩ trủng[4],
Đỗ quyên do tại Thục kham vương[5].
Thử sinh bất thức Liên Xương[6] nhạc,
Mục tống cô hồng không đoạn trường.Dịch nghĩa
Muôn giếng Trung Nguyên nửa là chó dê
Rối ren kiếm lớn và giáo dài
Ngày khói đêm lửa chẳng bao giờ không
Trái là Xúc phải là Man đâu cũng chiến trường
Đinh hạc chưa về, Liêu Đông đã thành gò đống
Đỗ quyên còn ở đất Thục làm vua
Cuộc đời này chẳng biết nhạc Liên Xương
Nỗi sầu dâng mắt đưa một cánh chim hồngBản dịch của Lê Xuân Khải
Trung Nguyên muôn giếng nửa dê muông
Kiếm lớn giáo dài khắp ngả đường
Lửa khói đêm ngày không buổi ngớt
Xúc, Man trái phải thảy sa trường
Chưa về Đinh hạc Liêu thành mộ
Vẫn đó chim quyên Thục có vương
Từ khúc Liên Xương đời nay vắng
Nhìn hồng sải cánh nặng sầu thương
Bài này tuyển từ Trang Tĩnh tập quyển 2. Kim suy Mông thịnh, đời nhiều chiến loạn, nội dung thơ nêu lên tình cảnh sau một phen biến loạn. Tác giả dùng sự tranh giành của cặp sừng ốc sên để ví với cuộc chiến Kim Mông, và cho là loại chiến tranh này đối Kim hoặc Mông đều trở thành vô nghĩa.
[1] Nhà Chu lấy chín trăm mẫu bằng một tỉnh.
[2] Tác giả đứng về phía Kim, chỉ Mông Cổ là xâm chiếm.
[3] Chữ từ Trang Tử - Tắc dương: Có nước ở sừng bên trái con ốc sên là họ Xúc, nước ở sừng bên phải là họ Man, thỉnh thoảng vì tranh giành đất đai mà đánh nhau, thây nằm mấy vạn. Ví như Kim, Mông chỉ vì một việc nhỏ mọn mà dẫn đến chiến tranh.
[4] Đinh Lệnh Uy học đạo hoá hạc không về được Liêu Đông, chỉ việc Mông Cổ chiếm đất tác giả không về được.
[5] Việc vua Thục là Đỗ Vũ sau khi chết hoá thành chim đỗ quyên. Chỉ việc nước Kim chỉ có thể yên bề vào một góc.
[6] Tên cung điện nhà Đường, nay ở phía tây huyện Tuyên Dương, Hà Nam. Nguyên Chẩn đời Đường có bài Liên Xương cung từ thuật lại việc Đường Minh Hoàng và Dương Quý Phi buồn vui ly hợp.