28/04/2024 07:18Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 03/04/2022 22:00
Nguyên tác
感舊詩成數百言，
關情悲切動乾坤。
只緣留本逢人妒，
故爾甘心索火焚。
風使逢來應笑倒，
福神如見也垂恩。
預知紙化情難化，
飛散空中混淚痕。
Phiên âm
Cảm cựu thi thành sổ bách ngôn,
Quan tình bi thiết động càn khôn.
Chỉ duyên lưu bản phùng nhân đố,
Cố nhĩ cam tâm sách hoả phần.
Phong sứ phùng lai ưng tiếu đảo,
Phúc thần như kiến dã thuỳ ân.
Dự tri chỉ hoá tình nan hoá,
Phi tán không trung hỗn lệ ngân.Bản dịch của Việt Thao
Vần thơ cảm khái mấy trăm rồi,
Thống thiết lòng đau chuyển đất trời.
Nếu giữ càng thêm người hãm hại,
Nên cho đành phải lửa thiêu thôi.
Gặp tàn sứ gió cười nghiêng ngả,
Thấy lửa thần linh xót rã rời.
Giấy cháy tan tành tình không cháy,
Lệ hoà tro bụi toả nơi nơi.
Năm 1884, triều đình Huế ký Hoà ước Patenôtre công nhận quyền bảo hộ của Pháp và ra lệnh các căn cứ kháng chiến phải bãi binh. Phần lớn sĩ phu Nam Định tuân lệnh giải tán nghĩa quân, nhưng rất bất mãn về hành động đầu hàng hèn nhát của triều đình. Họ trở về quê sống ẩn dật, không làm quan nữa. Một số sĩ phu khác không tuân lệnh triều đình, tiếp tục kháng chiến cho đến ngày kinh đô thất thủ (1885) thì sáp nhập vào phong trào Cần Vương. Trần Huy Luyện không trở về quê ngay theo lệnh của triều đình, cũng không tiếp tục chiến đấu tại tỉnh nhà, mà bỏ lên Bắc Giang gia nhập vào đạo quân của Đề Thám, sau mới chịu trở về sống đời ẩn dật. Khi phải bỏ ngũ về quê, ông đã đốt tập thơ nhật ký chiến trường để xoá mọi vết tích. Bài thơ này được làm khi đốt tập thơ đó, rút từ Nhàn Hoa thi tập.