Vịnh sầu tình

Bản trên dẫn theo sách Thơ văn Nguyễn Công Trứ.

Khảo dị:

- Bản trong Đào nương ca (Nguyễn Văn Ngọc, Việt Văn thư xã, Vĩnh Long thư quán, Hà Nội, 1932)

Xuân sầu mang mang (Sầu vì tình)

Mưỡu:
Sầu ai lấp cả vòng giời,
Biết chăng chẳng biết hỡi người tình chung?

Hát nói:
Xuân sầu mang mang tắc thiên địa,
Giống ở đâu vô ảnh vô hình.
Khéo tờ mờ quanh quẩn bên mình,
Khiến ngẩn ngẩn ngơ ngơ đủ chứng.
Hỏi giăng gió, gió giăng hờ hững,
Ngắm cỏ hoa, hoa cỏ ngậm ngùi.
Gươm đoạn sầu, thơ trục muộn đủ rồi,
Còn lẽo đẽo vô trung sinh hữu.
Dục phá sầu thành tu dụng tửu,
Tuý tự tuý đảo, sầu tự sầu.
Tửu với sầu như gió mã ngưu,
Trong lai lái biết tránh đâu cho khỏi.
Càng tài tử càng nhiều tình trái,
Mối sầu kia theo tình ấy mà ra.
Mua sầu tại kẻ tài hoa.

- Bản trong Việt Nam ca trù biên khảo (Đỗ Bằng Đoàn, Đỗ Trọng Huề, NXB TP Hồ Chí Minh, 1994)

Buồn tình

Mưỡu:
Sầu ai lấp cả vòm trời,
Biết chăng chẳng biết hỡi người tình chung?

Hát nói:
Sầu trường mang mang tắc thiên địa,
Giống ở đâu vô ảnh vô hình.
Khéo tờ mờ quanh quẩn bên mình,
Khiến ngẩn ngẩn ngơ ngơ đủ chứng.
Hỏi trăng gió, gió trăng hờ hững,
Ngắm cỏ hoa, hoa cỏ ngậm ngùi.
Gươm đoạn sầu, thơ trục muộn đủ rồi,
Còn lẽo đẽo vô trung sinh hữu.
Dục phá sầu thành tu dụng tửu,
Tuý tự tuý đảo, sầu tự sầu.
Rượu với sầu như gió mã ngưu,
Trong lai lái biết tránh đâu cho khỏi.
Càng tài tử càng nhiều tình trái,
Mối sầu kia rõi ở tình ra.
Mua sầu tại kẻ tài hoa.

- Bản trong Năm thế kỷ văn Nôm người Nghệ (Thái Kim Đỉnh, NXB Nghệ An, Vinh, 1994)

Mưỡu:
Sầu ai lấp cả vòm trời,
Biết chăng chẳng biết hỡi người tình chung?

Hát nói:
Xuân sầu mang mang tắc thiên địa,
Giống ở đâu vô ảnh vô hình.
Cứ tò mò quanh quẩn bên mình,
Khiến ngẩn ngẩn ngơ ngơ đủ chứng.
Hỏi trăng gió, gió trăng hờ hững,
Ngắm cỏ hoa, hoa cỏ ngậm ngùi.
Gươm đoạn sầu, thơ trục muộn đủ rồi,
Còn lẻo đẻo vô trung sinh hữu.
Dục phá sầu thành tu dụng tửu,
Tuý tự tuý đảo, sầu tự sầu.
Rượu với sầu như gió mã ngưu,
Trong lai lái biết tránh đâu cho khỏi.
Càng tài tử càng nhiều tình ái,
Cái sầu kia theo hình ấy mà ra.
Mua sầu tại kẻ hào hoa.

- Bản trong Văn đàn bảo giám (Trần Trung Viên, NXB Văn học, Hà Nội, 1998)

Buồn vì tình

Mưỡu:
Sầu ai lấp cả vòng trời,
Biết chăng chẳng biết hỡi người tình chung?

Hát nói:
Xuân sầu mang mang tắc thiên địa,
Giống ở đâu vô ảnh vô hình.
Khéo tờ mờ quanh quẩn bên mình,
Khiến ngẩn ngẩn ngơ ngơ đủ chứng.
Hỏi trăng gió, gió trăng hờ hững,
Ngắm cỏ hoa, hoa cỏ ngậm ngùi.
Gươm đoạn sầu, thơ trục muộn đủ rồi,
Còn lẽo đẽo vô trung sinh hữu.
Dục phá sầu thành tu dụng tửu,
Tuý tự tuý đảo, sầu tự sầu.
Tửu với sầu như gió mã ngưu,
Trong lai lái biết tránh đâu cho khỏi.
Càng tài tử càng nhiều tình trái,
Mối tình kia theo tình ấy mà ra.
Mua sầu tại kẻ tài hoa.

[1] Chữ Hán: 春愁茫茫塞天地. Nghĩa: Sầu xuân lai láng đầy lấp trời đất.
[2] Gươm cắt đứt mối sầu.
[3] Thơ đuổi cái buồn.
[4] Trong cái không sinh cái có.
[5] Chữ Hán: 欲破愁城須用酒，醉自醉倒愁自愁. Nghĩa: Muốn phá thành sầu phải dùng rượu, Say tự say gục sầu vẫn sầu. Từ của Chu Bang Ngạn 周邦彥 có câu “Liêm hồng lệ vũ can, Tửu áp sầu thành phá” 簾烘淚雨乾，酒壓愁城破.
[6] Tả truyện lấy ý từ câu của Sở Tử hỏi Tề Hầu: “Quân xử bắc hải, quả nhân xử nam hải, phong mã ngưu bất tương cập dã” (Ngài ở bắc hải, tôi ở nam hải, gió của ngựa và trâu không có tác động gì với nhau).