11/11/2024 05:08Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 30/09/2024 08:13
Nguyên tác
原濕迢迢駱轡均,
皇都放眼景光新。
閭門魏闕紅雲繞,
流水遊龍紫陌塵。
上國繁華徵累洽,
遙藩諮度效觀賓。
桑蓬萬里吾儒事,
檢點官簪拜聖人。
Phiên âm
Nguyên thấp[1] thiều thiều lạc bí quân[2],
Hoàng đô phóng nhãn cảnh quang tân.
Lư môn nguỵ khuyết hồng vân nhiễu,
Lưu thuỷ du long tử mạch trần.
Thượng quốc phồn hoa trưng luỹ hiệp,
Dao phiên tư đạc hiệu quan tân.
Tang bồng vạn lý ngô nho sự,
Kiểm điểm quan trâm bái thánh nhân.Dịch nghĩa
Việc công vất vả, ngựa sứ rong cương trên đường xa xôi,
Buông tầm mắt nhìn hoàng đô[3], phong cảnh thật tươi mới.
Cửa thành, cửa khuyết, mây hồng vờn quanh.
Nước chảy, rồng nhởn nhơ trên con đường kinh đô bụi cuốn,
Cảnh phồn hoa của thượng quốc, được phô bày nhiều vẻ.
Từ nơi phiên dậu xa xôi, học làm khách thăm hỏi phong tục lễ giáo.
Rong ruổi vạn dặm, là công việc của nhà nho ta,
Sửa sang đủ áo mũ, để vào lạy chầu thánh nhân[4].
Nguyên dẫn: “Quý thu thập thất Mão khắc tự Lương Hương huyện công quán tiến phát, nhị thập ngũ lý chí Trường Tân điếm, Lễ bộ uỷ viên nghênh tiếp; tái hành kinh Lư Câu kiều tam thập lý chí Yên Kinh ngoại thành, nhập Quảng Ninh môn; thành trung hành lộ tịnh thứu thanh thạch, xa thanh lôi động, nhân tích như phí. Thập lý kinh Chính Dương kiều, cống phẩm, hành lý, xa lưỡng cập hành, tuỳ nhân viên nhập Tuyên Vũ môn Hoàng thành tây biên tứ dịch công quán trú. Trường tống cập Bồi thần do Chính Dương môn kinh Hoàng thành Đại Thanh môn, tiền tựu Lễ bộ tiến biểu; Bồi thần cụ triều phục hành tam quỵ cửu khấu lễ nhưng hồi Thị lang Kiêm đại nhân môn đình tam lễ, ngật hồi công quán yết tức.” 季秋十七卯刻,自良鄉縣公館進發,二十五里至長新店,禮部委員迎接,再行經蘆溝橋三十里,至燕京外城,入廣寧門。城中行路並鷲青石,車聲雷動,人跡如沸。十里經正陽橋,貢品行李車輛及行隨人員入宣武門,皇城西邊四驛公館住。長送及陪臣由正陽門,經皇城大清門,前就禮部進表。陪臣具朝服行三跪九叩禮,仍向侍郎兼大人門庭三禮,訖回公館歇息。 (Giờ Mão ngày 17 tháng quý thu [cuối thu], sứ bộ từ công quán huyện Lương Hương đi khoảng 25 dặm, đến điếm Trường Tân, được Uỷ viên bộ Lễ đón đi tiếp qua cầu Lư Câu khoảng 30 dặm đến ngoại thành Bắc Kinh, vào cửa Quảng Ninh. Trong thành đường đi toàn lát đá xanh, tiếng xe lăn trên đường kêu vang như sấm, bước chân người đi lại rầm rập. Đi khoảng 10 dặm qua cầu Chính Dương, các xe chở đồ cống phẩm, hành lý cũng như những người tuỳ tùng, hành nhân vào cửa Tuyên Vũ, đến nghỉ tại công quán Tứ Dịch phía tây Hoàng Thành. Các vị Trường tống và Bồi thần đi từ cửa Chính Dương đến trước cửa Đại Thanh trong Hoàng thành gặp bộ Lễ dâng biểu trước. Bồi thần mặc đủ triều phục, hành lễ tam quị cửu khấu [lễ 3 quỳ 9 cúi]; lại hành 3 lễ trước Môn Đình nhà Thị lang Kiêm đại nhân xong, trở về công quán nghỉ.)
Yên Kinh là kinh đô của triều nhà Thanh, nay là Bắc Kinh.
[1] Việc công vất vả. Thơ Hoàng hoàng giả hoa trong Kinh thi có câu: “Hoàng hoàng giả hoa; Vu bỉ nguyên thấp” (Bông hoa rực rỡ, Ở nơi góc cao, đất thấp kia). Trong thơ người ta thường dùng chữ “nguyên thấp” để chỉ nỗi vất vả đường trường của người đi sứ.
[2] Chữ cuối câu thơ này nguyên bản chép “cú” 句, đoán là chữ “quân” 均 viết nhầm.
[3] Chỉ thành Bắc Kinh.
[4] Chỉ vua nhà Thanh.