20/04/2024 19:25Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 26/12/2018 00:24
Áo chúa cơm vua đã bấy lâu,
Đến khi có giặc phải thuê Tàu.
Từ phen võng giá mau chân nhảy,
Đến bước chông gai thấy mặt đâu!
Tiền bạc quyên hoài dân xác mướp,
Trâu dê ngày hiến lũ răng bầu[1].
Ai ôi hãy chống trời Nam lại,
Kẻo nữa dân ta phải cạo đầu[2]…
Kiến Phúc (1869-1884) là con nuôi của vua Tự Đức, lên ngôi lúc 14 tuổi lúc đất nước đang điêu linh, triều đình Nguyễn bị phe chủ chiến Tôn Thất Thuyết và Nguyễn Văn Tường làm phụ chính nắm trọn quyền bính, tự ý phế lập vua. Lúc này, phe chủ chiến tự ý cầu viện quân Thanh cùng đánh Pháp ở các tỉnh phía Bắc. Do đó, Pháp ký hoà ước Thiên Tân với nhà Thanh năm Giáp Thân (1884), quân Thanh được lệnh rút hết về nước. Pháp tiến hành bảo hộ và chia miền Bắc thành Bắc Kỳ và Trung Kỳ. Trong quân lao Bình Thuận, Ông Ích Khiêm nghe tin phe chủ chiến Thuyết và Tường mượn danh Kiến Phúc mời quân Thanh vào nước đánh Pháp, ông bất bình làm bài thơ này.
[1] Răng trắng. Ngày xưa hễ lớn lên đàn ông đàn bà Việt Nam đều nhuộm răng đen. Ai để răng trắng bị chê cười.
[2] Cạo đầu giống tóc như người Mãn Thanh.