19/04/2024 19:06Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Cận đại
Đăng bởi tôn tiền tử vào 25/04/2020 21:39
Nguyên tác
海東山水出真儒，
年少才名邈寡儔。
濤浪千層高奮迅，
皇華萬里壯馳驅。
扇銘既壓高麗倒，
雀解還教宰相愚。
細事莫非求古跡，
聊憑短什吊前修。
Phiên âm
Hải đông sơn thuỷ xuất chân nho,
Niên thiếu tài danh mạc quả trù.
Đào lãng thiên tằng cao phấn tấn,
Hoàng hoa vạn lý tráng trì khu.
Phiến minh[1] ký áp Cao Ly đảo,
Tước giải hoàn giao tể tướng ngu[2].
Tế sự mạc phi cầu cổ tích,
Liêu bằng đoản thập điếu tiền tu.Dịch nghĩa
Sông núi Hải Đông sinh ra bậc chân nho,
Tuổi trẻ tài danh ít người sánh kịp.
Đã vượt cao trên ngàn tầng sóng đào,
Lại mạnh mẽ ruổi rong muôn dặm đi sứ.
Việc đề thơ cái quạt đã áp đảo xứ Cao Ly,
Lời giải thích về giống chim sẻ làm rõ cái ngu của tể tướng.
Những việc nhỏ nhặt không gì là không có dấu vết,
Tạm mượn bài thơ ngắn để tỏ lòng nhớ tiếc bậc tiên hiền xưa.Bản dịch của Trần Văn Nhĩ
Thời trẻ tài danh, ai sánh cùng?
Chân nho lừng lẫy khắp miền đông.
Ngàn tầng sóng đỏ, danh đà vượt,
Muôn dặm đường trường, sứ ruổi rong.
Vịnh quạt, tứ thơ hơn sứ bạn,
Xé tranh, sẻ trúc luận văn chương.
Chuyện xưa còn đó dù to nhỏ,
Tưởng nhớ hiền nhân, mượn mấy dòng.
Tuyển từ Yên Đổ tiến sĩ thi tập (VHv.1864).
Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi người làng Lũng Động, huyện Chí Linh, tỉnh Hải Dương, đỗ trạng nguyên đời Trần Anh Tông.
[1] Khi đi sứ nhà Nguyên, có sứ người ngoài dâng quạt, vua Nguyên muốn thử tài sứ thần các nước liền bảo mỗi người làm một bài vịnh. Sứ thần Cao Ly làm trước, Mạc Đĩnh Chi dựa vào đó làm bài hay hơn, được mọi người khen ngợi.
[2] Tương truyền khi Mạc Đĩnh Chi vào phủ tể tướng nhà Nguyên, thấy có bức trướng thuê chim sẻ đậu trên cành trúc, ông tưởng là sẻ thật bèn chạy đến bắt, bị mọi người cười là quê mùa. Ông liền xé tranh sẻ trúc và nói “Trúc là quân tử, sẻ là tiểu nhân, để sẻ thêu trên cành trúc tôi sợ đạo tiểu nhân lớn dần lên, đạo quân tử mòn đi, nên xin ngài trừ bỏ”. Mọi người đều phục là nhanh trí.