25/04/2024 22:42Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Trung Đường
Đăng bởi Vanachi vào 06/06/2005 14:51
Nguyên tác
勳德既下衰，
文章亦陵夷。
但見山中石，
立作路旁碑。
銘勳悉太公，
敘德皆仲尼。
復以多為貴，
千言值萬貲。
為文彼何人，
想見下筆時。
但欲愚者悅，
不思賢者嗤。
豈獨賢者嗤，
仍傳後代疑。
古石蒼苔字，
安知是愧詞！
我聞望江縣，
麴令撫煢嫠，
在官有仁政，
名不聞京師。
身歿欲歸葬，
百姓遮路歧。
攀轅不得歸，
留葬此江湄。
至今道其名，
男女涕皆垂。
無人立碑碣，
唯有邑人知。
Phiên âm
Huân đức ký hạ suy,
Văn chương diệc lăng di.
Đãn kiến sơn trung thạch,
Lập tác lộ bàng bi.
Minh huân tất Thái Công[1],
Tự đức giai Trọng Ni[2].
Phục dĩ đa vi quý,
Thiên ngôn trị vạn ty.
Vi văn bỉ hà nhân,
Tưởng kiến hạ bút thì.
Đãn dục ngu giả duyệt,
Bất tư hiền giả xuy.
Khởi độc hiền giả xuy,
Nhưng truyền hậu đại nghi.
Cổ thạch thương đài tự,
An tri thị quý từ!
Ngã văn Vọng Giang[3] huyện,
Cúc lệnh[4] phủ quỳnh ly,
Tại quan hữu nhân chính,
Danh bất văn kinh sư.
Thân một dục quy táng,
Bách tính già lộ kỳ.
Phan viên bất đắc quy,
Lưu táng thử giang my.
Chí kim đạo kỳ danh,
Nam nữ thế giai thuỳ.
Vô nhân lập bi kiệt,
Duy hữu ấp nhân tri.Dịch nghĩa
Công dức đã sút kém
Văn chương cũng suy đồi
Vẫn thấy tấm đá lấy từ trong núi
Dựng thành bia bên đường
Ghi công đều là Thái Công
Kể đức đều là Khổng Ni
Càng nói nhiều lại càng đắt
Một nghìn chữ, thuê hàng vạn đồng rồi
Người viết văn là ai đó?
Tưởng chừng lúc hạ bút
Chỉ cốt sao đẹp lòng kẻ ngu
Không nghĩ đến người hiền đức chê cười
Chẳng những người hiền đức chê cười
Mà còn đánh lừa đời sau nữa
Những chữ phủ rêu xanh trên tấm đá cổ
Ngờ đâu lại là những lời đáng thẹn!
Ta nghe nói ở huyện Vọng Giang
Có ông huyện Cúc biết thương cả từ người con côi vợ góa
Khi làm quan có chính sự nhân từ
Mà tiếng tăm không đến nơi Kinh đô
Đến khi mất, muốn đem về quê chôn
Nhân dân đón ở ngã ba đường
Níu xe tang không để đưa về
Giữ lại chôn tại bên sông nọ
Đến nay nhắc đến tên ông
Trai gái đều rơi lệ
Chẳng ai dựng bia đá cả
Chỉ có người hàng huyện là biếtBản dịch của Hoàng Tạo
Đức nghiệp ngày mỗi kém,
Văn chương cũng dần suy.
Chỉ thấy phiến đã núi,
Bên đường dựng thành bia.
Kể tài đều Thái Công,
Kể đức thảy Khổng Ni.
Lại cốt nói cho lắm,
Nghìn chữ, vạn đồng thuê!
Viết văn ai đó tá?
Tưởng lúc cầm bút đề,
Cốt sao kẻ ngốc thích,
Không dè người biết chê!
Há những người biết chê,
Còn truyền một mối nghi:
Ai ngờ văn bia cổ,
Lời lẽ chẳng ra gì!
Nghe ông Cúc, huyện Vọng,
Thương quả phụ, cô nhi.
Làm quan có nhân chính,
Tiếng chẳng đến vua nghe.
Chết đưa về quê táng,
Trăm họ đón đường đi.
Cùng níu xe giữ lại,
Chôn ở mé sông kìa!
Đến nay nhắc tên họ,
Trai gái lệ đầm đìa.
Chẳng ai lập bia cả.
Người huyện nhớ như ghi!
[1] Tức Lã Thượng, hay Thái Công Vọng, một hiền thần nhà Chu.
[2] Tức Khổng Tử, tự là Trọng Ni.
[3] Nay là huyện Vọng Doanh, thuộc tỉnh An Huy.
[4] Nguyên chú: Ông họ Cúc, tri huyện Vọng Doanh, tên là Tín Lăng.