26/04/2024 13:17Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi Vanachi vào 15/04/2007 14:22
Nguyên tác
愁來咄咄漫書空，
天地無窮嘆轉蓬。
世事灰心頭向白，
衰顏借酒暈生紅。
覽輝擬學鳴陽鳳，
遠害終為避弋鴻。
淪落天涯俱是客，
年來出處略相同。
Phiên âm
Sầu lai đốt đốt[1] mạn thư không,
Thiên địa vô cùng thán chuyển bồng.
Thế sự hôi[2] tâm đầu hướng bạch,
Suy nhan tá tửu vựng sinh hồng.
Lãm huy nghĩ học minh dương phụng[3],
Viễn hại chung vi tị dặc hồng.
Luân lạc thiên nhai câu thị khách,
Niên lai xuất xứ lược tương đồng.Dịch nghĩa
Chao ôi (cha cha) mối sầu đến viết lên đầy trời!
Khó (cho ta) là di chuyển như ngọn cỏ bồng trong trời đất vô biên này
Cuộc đời khiến lòng người nguội lạnh như tro tàn, tóc bạc dần
Thần sắc kém, mượn rượu để làm ửng đỏ lên
Nhìn ánh sáng muốn bắt chước chim phượng hót trong ánh dương
Rốt cuộc làm chim hồng tránh tên để xa nguy hại
(Chúng ta) đều là khách luân lạc ở chân trời
Lâu nay xuất hay xử cũng giống nhau.Bản dịch của Lê Cao Phan
Sầu đến, ôi chao! Viết giữa trời!
Cánh bồng lưu lạc khắp đòi nơi
Chán chường thế sự sương pha tóc
Bồi dưỡng suy nhan, rượu thắm môi
Muốn ngợi trời xanh như phượng ấy
Đành xa tên độc tựa hồng thôi
Chân mây phiêu bạt phần lưu khách
Xuất, xử xưa nay vốn chuyện đời.
[1] Theo 4 chữ “Đốt đốt quái sự” liên quan đến Ân Hạo có tiếng võ quan thanh cao người đời Tấn (Trung Quốc). Làm đô đốc, đánh giặc bại trận bị giáng chức nặng nhưng không hề tỏ lời oán hận, suốt ngày chỉ dùng ngón tay viết lên không mấy chữ trên, có nghĩa là “cha cha, chuyện lạ!”.
[2] Bản Ức Trai thi tập phiên là khôi, nhưng chính gốc là chữ hôi, đi với tâm (hôi tâm: lòng mất hết hứng thú).
[3] Do chữ “phụng minh triêu dương” trong Kinh thi nghĩa là chim phượng kêu đón ánh mặt trời buổi sáng. Đây ngụ ý chỉ người hiền tài đối trước thời buổi sáng sủa. Giả Nghị thời nhà Hán viết điếu văn cúng Khuất Nguyên (xem chú thích về Khuất Nguyên bài Đoan Ngọ nhật), trong đó có câu: “Phụng hoàng tường vụ thiên nhẫn hề, Lâm huy tức nhi hạ chi” (Phượng hoàng bay cao nghìn trượng, Thấy có ánh sáng thì đáp xuống). Ngụ ý người hiền tài chỉ có thể phục vụ một chế độ sáng suốt.