28/04/2024 02:20Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Cổ phong (cổ thể); Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Bắc Tống, Liêu
Đăng bởi Vanachi vào 21/04/2018 11:55
Nguyên tác
橐泉在城東，
墓在城中無百步。
乃知昔未有此城，
秦人以泉識公墓。
昔公生不誅孟明，
豈有死之日而忍用其良。
乃知三子徇公意，
亦如齊之二子從田橫。
古人感一飯，
尚能殺其身。
今人不復見此等，
乃以所見疑古人。
古人不可望，
今人益可傷。
Phiên âm
Thác tuyền tại thành đông,
Mộ tại thành trung vô bách bộ.
Nãi tri tích vị hữu thử thành,
Tần nhân dĩ tuyền thức công mộ.
Tích công sinh bất tru Mạnh Minh,
Khởi hữu tử chi nhật nhi nhẫn dụng kỳ lương.
Nãi tri tam tử tuẫn công ý,
Diệc như Tề chi nhị tử tòng Điền Hoành.
Cổ nhân cảm nhất phạn,
Thượng năng sát kỳ thân.
Kim nhân bất phục kiến thử đẳng,
Nãi dĩ sở kiến nghi cổ nhân.
Cổ nhân bất khả vọng,
Kim nhân ích khả thương.Bản dịch của Châu Hải Đường
Thác Tuyền ở thành đông;
Mộ ở trong thành chửa trăm bộ.
Mới biết xưa chưa có thành này;
Người Tần nhận đó Mục công mộ.
Xưa ông sống chẳng giết Mạnh Minh;
Há đâu khi chết nhẫn lòng chôn Tam Lương?
Chết theo, ba người hẳn tự ý;
Cũng như hai kẻ nước Tề theo Điền Hoành.
Người xưa cảm vì một bữa ăn;
Còn xin liều chết chẳng tiếc thân.
Người nay không được thấy việc đó;
Đem điều sở kiến nghi cổ nhân.
Người xưa trông chẳng thấy;
Người nay đau muôn phần.
Theo sách Đông Chu liệt quốc, nguyên trước Mục công lấy con gái Tấn Hiến Công, sinh thế tử Oanh, đến bấy giờ thế tử Oanh lên nối ngôi, tức là Tần Khang Công. Tần Khang Công an táng Tần Mục Công ở đất Ung, theo tục Tây Nhung, dùng một trăm bảy mươi bảy người đem chôn sống theo, trong số ấy có cả ba con Tử Xa thị. Người nước Tần ai cũng thương tiếc, mới đặt ra bài thơ Hoàng điểu, nay còn chép trong phần Quốc phong, Kinh thi. Người đời sau luận việc Mục công dùng “tam lương” tuẫn táng theo mình, cho là bỏ mất người hiền, lỗi đạo mưu cầu cho con cháu. Duy Tô Đông Pha đời Tống có bài thơ này đề mộ Tần Mục Công là khác hẳn ý mọi người.