27/04/2024 06:12Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 10/04/2022 10:07
Nguyên tác
驥足行空久不縻，
雜牛群後亦羞爲。
南冠旅夢蟬吟斷，
北海臣心雁帶歸。
擊築空成當日恨，
解驂堪笑古人非。
潯陽江染冤仇血，
不殺公明悔亦遅。
Phiên âm
Ký túc hành không cửu bất mi,
Tạp ngưu quần hậu diệc tu vi.
Nam quan lữ mộng thiền ngâm đoạn[1],
Bắc hải thần tâm[2] nhạn đới quy.
Kích trúc không thành[3] đương nhật hận,
Giải tham[4] kham tiếu cổ nhân phi.
Tầm Dương giang nhiễm oan cừu huyết,
Bất sát Công Minh[5] hối diệc trì.Dịch nghĩa
Vó ngựa rong ruổi từ lâu không bị ràng buộc,
Nay lại đứng sau đàn trâu, kể cũng đáng hổ thẹn.
Giấc mộng xa nhà ở ải Nam bị tiếng ve kêu làm đứt đoạn,
Tấm lòng bầy tôi ở biển Bắc nhờ chim nhạn mang về.
Mưu gảy đàn trúc không thành đã là mối hận ngày ấy,
Việc cởi dây cương ngựa bị cười là điều sai của người xưa.
Sông Tầm Dương nhuộm máu oán thù,
Không giết Công Minh, hối lại e cũng muộn.Bản dịch của Minh Sơn Lê
Vó ngựa ngày dài rong ruổi đi,
Sau đàn trâu đứng chừ thấy khi.
Ải Nam mộng tiếng ve dừng giấc,
Biển Bắc lòng này gửi chim di.
Đàn trúc hỏng mưu đành ôm hận,
Cương ngựa cởi rồi ai cười chi.
Sông Tầm Dương oán thù nhuộm máu,
Không giết Công Minh, tiếc được gì
[1] Lạc Tân Vương làm Thị ngự sử đời Đường, bị Võ Tắc Thiên bắt tội bỏ ngục. Nhân nghe tiếng ve kêu, ông đã làm bài thơ Tại ngục vịnh thiền để giãi bày uẩn khúc.
[2] Tô Vũ nhà Hán đi sứ Hung Nô bị đày ra Bắc Hải nhiều năm, luôn tưởng nhớ đến nước cũ.
[3] Cao Tiệm Ly gẩy đàn trúc rất hay, tìm cách đến gảy cho Tần Thuỷ Hoàng nghe, nhân đó ám sát tên hoàng đế tàn bạo này. Việc không thành, bị giết.
[4] Việt Thạch Phủ nước Tề là người hiền mắc tội bị trói. Án Anh đi qua, cởi dây cương ngựa để chuộc tội cho. Sau Thạch Phủ trở thành bày tôi giỏi của nước Tề.
[5] Trong Thuỷ hử truyện, Tống Giang, tự Công Minh, mắc “tội”, bị án chết nhưng sau chỉ bị đày đi Giang Châu. Có lần ông đến quán rượu giải buồn, rồi viết bài từ lên tường, nói rõ ý chí báo thù của mình, trong đó có câu: “Ngày nào trả được mối oán hờn, Bến Tầm Dương nhuộm dòng máu đỏ”. Sau Tống Giang trở thành thủ lĩnh các anh hùng hảo hán ở Lương Sơn Bạc. Có lẽ ở đây tác giả muốn ngụ ý quyết trả hận của mình và có ý thách thức bọn thống trị.