26/04/2024 17:33Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ca trù (hát nói); Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Cận đại
Đăng bởi Vanachi vào 21/10/2005 20:08
Mưỡu:
Người đời thử ngẫm mà hay,
Trăm năm là ngắn, một ngày dài ghê!
Còn ai, ai tỉnh hay mê?
Những ai thiên cổ đi về những đâu?
Nói:
Đời đáng chán? hay không đáng chán?
Cất chén quỳnh, riêng hỏi bạn tri âm.
Giá khuynh thành nhất tiếu thiên câm[1],
Mắt xanh trắng[2] đổi nhầm bao khách tục.
Giang hà nhật hạ nhân giai trọc,
Thiên địa lô trung thục hữu tình.[3]
Đón đưa ai gió lá chim cành[4],
Ấy nhân thế phù sinh là thế thế.
Khách phù thế chửa dứt câu phù thế,
Người phong lưu càng đượm vẻ phong lưu.
Bức khăn hồng nâng đỡ hạt châu,
Chuyện kim cổ một vài câu phải trái.
Châu Nam Hải[5], thuyền chìm sông Thuý Ái[6],
Sóng Tiền Đường[7], cỏ áy bến Ô giang[8].
Ngẫm nghìn xưa: ai tài hoa, ai tiết liệt, ai đài trang,
Cùng một giấc mơ màng trong vũ trụ.
Đời đáng chán biết thôi là đủ,
Sự chán đời xin nhủ lại tri âm.
Nên chăng? nghĩ lại kẻo nhầm.
Bài này trích trong truyện ngắn Thề non nước (Tản Đà tùng văn, 1922), làm ra lời một người quan viên và cô đầu Vân Anh cùng đàm luận với nhau.
[1] Chữ Hán: 價傾城一笑千金. Nghĩa: Một nụ cười nghiêng thành đáng giá ngàn vàng.
[2] Đời Tấn có Nguyễn Tịch là bạn của Lưu Linh, lấy mắt trắng mà nhìn khách mình coi thường, còn bạn tri âm tri kỷ đến thì tiếp bằng đôi mắt xanh.
[3] Chữ Hán: 江河日下人偕濁，天地爐中孰有情. Nghĩa: Sông nước ngày một xuống nên người đời đều dơ đục, Trong lò tạo hoá biết ai là người có tình.
[4] Từ hai câu thơ của Tiết Đào đời Đường: “Chi nghinh nam bắc điểu, Diệp tống vãng lai phong” 枝迎南北鳥，葉送往來風 (Cành đón chim nam bắc, Lá đưa gió vãng lai).
[5] Nơi Mỵ Châu bị cha giết.
[6] Tên con sông thuộc huyện Thanh Trì, tỉnh Hà Đông, nơi bà Phan Thị Thuấn tuẫn tiết theo chồng là Ngô Cảnh Hoàn đời Hậu Lê. Phan Thị Thuấn là vợ bé Ngô Cảnh Hoàn. Hoàn vâng lệnh vua Lê đem quân đi đánh quân Tây Sơn, bị tử trận tại sông Thuý Ái. Người nhà được tin ai nấy đều thương khóc, riêng bà vẫn cười nói như thường. Có người hỏi, bà đáp “Được chết vì nước còn chi hơn nữa mà buồn”. Người chung quanh cạn nghĩ chê rằng không thương chồng, bà không chút quan tâm. Đến tuần bá nhật, cúng tế xong, bà trang điểm lịch sự, sai bơi thuyền ra nơi Ngô Cảnh Hoàn tuẫn quốc, ung dung tự trầm. Lúc ấy bà mới 20 tuổi, chưa con. Nhân dân địa phương thương người tiết nghĩa, lập đền thờ ở bên sông. Sau vua Tự Đức sắc phong là Tiết nghĩa phu nhân và sai dựng bia đá ở trước đền.
[7] Nơi nàng Tây Thi bị Việt Vương Câu Tiễn đâm chết sau khi thắng Ngô Phù Sai.
[8] Nơi Ngu Cơ, thiếp của Hạng Vũ tự tử.