28/04/2024 00:17Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Nước: Italia
Đăng bởi demmuadong vào 07/11/2006 18:51
Nguyên tác
Chi poria mai pur con parole sciolte
dicer del sangue e de le piaghe a pieno
ch'i' ora vidi, per narrar più volte?
Ogne lingua per certo verria meno
per lo nostro sermone e per la mente
c'hanno a tanto comprender poco seno.
S'el s'aunasse ancor tutta la gente
che già in su la fortunata terra
di Puglia, fu del suo sangue dolente
per li Troiani e per la lunga guerra
che de l'anella fé sì alte spoglie,
come Livio scrive, che non erra,
con quella che sentio di colpi doglie
per contastare a Ruberto Guiscardo;
e l'altra il cui ossame ancor s'accoglie
a Ceperan, là dove fu bugiardo
ciascun Pugliese, e là da Tagliacozzo,
dove sanz'arme vinse il vecchio Alardo;
e qual forato suo membro e qual mozzo
mostrasse, d'aequar sarebbe nulla
il modo de la nona bolgia sozzo.
Già veggia, per mezzul perdere o lulla,
com'io vidi un, così non si pertugia,
rotto dal mento infin dove si trulla.
Tra le gambe pendevan le minugia;
la corata pareva e 'l tristo sacco
che merda fa di quel che si trangugia.
Mentre che tutto in lui veder m'attacco,
guardommi, e con le man s'aperse il petto,
dicendo: «Or vedi com'io mi dilacco!
vedi come storpiato è Maometto!
Dinanzi a me sen va piangendo Alì,
fesso nel volto dal mento al ciuffetto.
E tutti li altri che tu vedi qui,
seminator di scandalo e di scisma
fuor vivi, e però son fessi così.
Un diavolo è qua dietro che n'accisma
sì crudelmente, al taglio de la spada
rimettendo ciascun di questa risma,
quand'avem volta la dolente strada;
però che le ferite son richiuse
prima ch'altri dinanzi li rivada.
Ma tu chi se' che 'n su lo scoglio muse,
forse per indugiar d'ire a la pena
ch'è giudicata in su le tue accuse?».
«Né morte 'l giunse ancor, né colpa 'l mena»,
rispuose 'l mio maestro «a tormentarlo;
ma per dar lui esperienza piena,
a me, che morto son, convien menarlo
per lo 'nferno qua giù di giro in giro;
e quest'è ver così com'io ti parlo».
Più fuor di cento che, quando l'udiro,
s'arrestaron nel fosso a riguardarmi
per maraviglia obliando il martiro.
«Or dì a fra Dolcin dunque che s'armi,
tu che forse vedra' il sole in breve,
s'ello non vuol qui tosto seguitarmi,
sì di vivanda, che stretta di neve
non rechi la vittoria al Noarese,
ch'altrimenti acquistar non sarìa leve».
Poi che l'un piè per girsene sospese,
Maometto mi disse esta parola;
indi a partirsi in terra lo distese.
Un altro, che forata avea la gola
e tronco 'l naso infin sotto le ciglia,
e non avea mai ch'una orecchia sola,
ristato a riguardar per maraviglia
con li altri, innanzi a li altri aprì la canna,
ch'era di fuor d'ogni parte vermiglia,
e disse: «O tu cui colpa non condanna
e cu' io vidi su in terra latina,
se troppa simiglianza non m'inganna,
rimembriti di Pier da Medicina,
se mai torni a veder lo dolce piano
che da Vercelli a Marcabò dichina.
E fa saper a' due miglior da Fano,
a messer Guido e anco ad Angiolello,
che, se l'antiveder qui non è vano,
gittati saran fuor di lor vasello
e mazzerati presso a la Cattolica
per tradimento d'un tiranno fello.
Tra l'isola di Cipri e di Maiolica
non vide mai sì gran fallo Nettuno,
non da pirate, non da gente argolica.
Quel traditor che vede pur con l'uno,
e tien la terra che tale qui meco
vorrebbe di vedere esser digiuno,
farà venirli a parlamento seco;
poi farà sì, ch'al vento di Focara
non sarà lor mestier voto né preco».
E io a lui: «Dimostrami e dichiara,
se vuo' ch'i' porti sù di te novella,
chi è colui da la veduta amara».
Allor puose la mano a la mascella
d'un suo compagno e la bocca li aperse,
gridando: «Questi è desso, e non favella.
Questi, scacciato, il dubitar sommerse
in Cesare, affermando che 'l fornito
sempre con danno l'attender sofferse».
Oh quanto mi pareva sbigottito
con la lingua tagliata ne la strozza
Curio, ch'a dir fu così ardito!
E un ch'avea l'una e l'altra man mozza,
levando i moncherin per l'aura fosca,
sì che 'l sangue facea la faccia sozza,
gridò: «Ricordera'ti anche del Mosca,
che disse, lasso!, "Capo ha cosa fatta",
che fu mal seme per la gente tosca».
E io li aggiunsi: «E morte di tua schiatta»;
per ch'elli, accumulando duol con duolo,
sen gio come persona trista e matta.
Ma io rimasi a riguardar lo stuolo,
e vidi cosa, ch'io avrei paura,
sanza più prova, di contarla solo;
se non che coscienza m'assicura,
la buona compagnia che l'uom francheggia
sotto l'asbergo del sentirsi pura.
Io vidi certo, e ancor par ch'io 'l veggia,
un busto sanza capo andar sì come
andavan li altri de la trista greggia;
e 'l capo tronco tenea per le chiome,
pesol con mano a guisa di lanterna;
e quel mirava noi e dicea: «Oh me!».
Di sé facea a sé stesso lucerna,
ed eran due in uno e uno in due:
com'esser può, quei sa che sì governa.
Quando diritto al piè del ponte fue,
levò 'l braccio alto con tutta la testa,
per appressarne le parole sue,
che fuoro: «Or vedi la pena molesta
tu che, spirando, vai veggendo i morti:
vedi s'alcuna è grande come questa.
E perché tu di me novella porti,
sappi ch'i' son Bertram dal Bornio, quelli
che diedi al re giovane i ma' conforti.
Io feci il padre e 'l figlio in sé ribelli:
Achitofèl non fé più d'Absalone
e di Davìd coi malvagi punzelli.
Perch'io parti' così giunte persone,
partito porto il mio cerebro, lasso!,
dal suo principio ch'è in questo troncone.
Così s'osserva in me lo contrapasso».Bản dịch của Nguyễn Văn Hoàn
Tầng Địa ngục thứ VIII. Ngục thứ chín: bọn chia rẽ và bọn ly gián tôn giáo . Cuộc gặp gỡ Maometto và Becteram Dan Boonio.
Không ai có thể dù chỉ bằng văn xuôi,
Kể lại đầy đủ bao máu me và đau thương,
Mà tôi đã thấy, ngay cả việc chỉ lặp lại.
Thật thế mọi ngôn ngữ đều bất lực,
Vì lời nói và tư tưởng chúng ta,
Để thấu hiểu mọi điều, quả là không đủ!
Ngay nếu họp tất cả mọi người,
Xưa sống trên mảnh đất Puglia dữ dội,
Đã từng đau đớn và đổ máu.
Vì dân thành Teroa và vì cuộc chiến lâi dài,
Đã tích thành đống, nhận chiến lợi phẩm,
Như sử gia Livio ít khi lầm lẫn, đã chép.
Những kẻ còn cảm thấy đau đớn vì những vết thương,
Khi chiến đấu chống lại Rubecto, Gutcando,
Những kẻ mà người ta còn nhặt được xương tàn.
Trên chiến trường Seberan, ở đó mọi người dân Puglia,
Để thành phản bội và ở Targliacosso,
Nơi lão Alacdo đã chiến thắng mà không cần vũ khí.
Dù người này có chìa ra những chân tay què cụt,
Và kẻ kia, một tấm thân tơi tả,
Cũng chẳng là gì, so với những điều kinh khủng ở ngục thứ chín.
Một cái thùng tuột đai hay lủng ván,
Cũng không hổng hoác như một âm hồn tôi thấy,
Bị xẻ từ cằm cho đến tận nơi bài tiết.
Ruột lòng thòng treo giữa hai chân,
Lòi cả phổi và cái túi kinh tởm,
Chế biến thành phân mọi thứ nuốt vào!
Kìa Maometto đã bị làm què cụt như thế nào?
Ở trước tôi là Ali, vừa đi vừa khóc,
Mặt bị chẻ từ cằm đến tận đỉnh đầu.
Tất cả bọn mà ngươi thấy ở đây,
Lúc sống, toàn gây bê bối và chia rẽ tôn giáo,
Nay bị xẻ ra vf tội lỗi đó.
Con quỷ đi phía sau cai quản chúng tôi,
Dồn mọi người vào hàng ngũ,
Bằng thanh gươm độc ác của nó.
Khi chúng tôi đi hết một vòng sầu thảm,
Khi các vết thương đã khép lại,
Chúng tôi lại một lần nữa đến trước mặt nó.
Nhưng ngươi là ai mà dừng lại trên cầu?
Chắc chỉ để mong chậm việc nhận nhục hình,
Bị phán quyết sau khi thú tội?
Thầy tôi đáp: - “Cái chết chưa tóm được anh ta,
Cũng không tội lỗi nào đẩy anh ta đến nơi đầy đọa,
Với anh chỉ muốn có thêm nhiều kinh nghiệm.
Còn tôi, đã chết, nhưng phải dẫn anh ta,
Thăm Địa ngục thẳm sâu, tầng này xuống tầng khác,
Điều đó là thật, cũng như ta đang nói với ngươi”.
Nghe nói thế, hơn một trăm âm hồn,
Dừng lại trong hố và nhìn tôi,
Kinh ngạc đến quên cả nhục hình!
- “Vậy thì ngươi chắc sẽ sớm thấy mặt trời,
Hãy nói với thầy dòng Dolsi phải tự trang bị,
Nếu không muốn theo ta xuống đây quá sớm.
Phải tích trữ nhiều lương thực,
Để băng tuyết không mang lại lợi thế cho người Noare,
Còn nếu làm khác thì khó giành chiến thắng”
Maomet nói với tôi điều đó,
Đã nhắc chân lên, toan bỏ đi,
Lại đặt chân xuống, nhưng rồi cũng rời xa.
Một kẻ khác họng bị đâm thủng,
Mũi bị xẻo đến tận lông mày,
Và chỉ còn một tai duy nhất.
Nó đứng lại nhìn tôi kinh ngạc,
Miệng há hốc trước bọn đi cạnh anh ta,
Một cái họng đỏ lòm những máu!
Anh ta nói: - “Hỡi người không bị kết một tội nào,
Mà tôi đã thấy, ở trên kia, vùng đất la tinh
Nếu tôi không lầm, chỉ vì quá giống nhau!
Hãy nhớ lại Pie Da Medisina,
Nếu ngươi có dịp thăm lại cánh đồng êm ả,
Trải rộng từ Versenli đến Maccobo,
Xin hãy báo cho hai con người ưu việt ở Phano,
Các ngài Guydo và Angiolenbo,
Rằng ở đây sự tiên tri không phải là vô ích!
Họ sẽ bị ném ra khỏi con tàu,
Sẽ bị chết đuối ở gần Cattolica,
Vì sự phản bội của một bạo chúa độc ác.
Giữa đảo Sipri và đảo Maiolica,
Thần Nettuno chưa từng thấy tội ác nào lớn hơn,
Do bọn kẻ cướp hay người Acgot gây ra.
Tên phản bội ấy chỉ còn nhìn bằng một mắt,
Chiếm giữ cả thành phố mà có một kẻ ở đây,
Mong rằng sẽ không bao giờ phải nhìn lại.
Nó sẽ khiến họ đến để thương thuyết,
Rồi chẳng chúc tụng hay cầu nguyện,
Mà cũng chẳng chở che họ trước luồng gió độc Phocara.”
Tôi đáp: - “Xin hãy nói rõ và chỉ cho tôi,
Cái kẻ đã có cái nhìn cay đắng.
Nếu anh muốn tôi mang tin tức của anh về trên đó”,
Bấy giờ anh ta liền đặt tay lên hàm,
Một người bạn đường rồi vạch mồm nó ra,
Vừa kêu lên: “Nó đấy, nhưng không nói được nữa.
Bị đày biệt xứ, vì đã làm tiêu tan hoài nghi,
Của Cersa, khi khẳng định rằng:
Không bao giờ thành công nếu hoãn lại một việc đã sẵn sàng.”
Ôi, tôi thấy hắn sao mà kinh tởm,
Với cái lưỡi đứt lìa trong họng,
Cái thằng Curion này ngày xưa rất ham nói!
Một tên khác có hai tay bị cụt,
Giơ cao hai tay cụt lên không trung đen tối,
Đến nỗi làm mặt mày vấy máu!
Nó gào lên: - “Xin nhớ đến cả Mosca,
Than ôi, nó đã nói câu này: Việc gì đã xong là xong.
Đó là nằm đau khổ cho dân Toscana”.
Tôi nói thêm: - “Và là cái chết cho nòi giống ngươi”,
Và nó, đau khổ cộng thêm đau khổ,
Bỏ đi như một gã vừa buồn vừa điên.
Còn tôi, đứng lại nhìn cả lũ,
Có điều gì đó làm tôi lo sợ,
Nhưng chỉ cảm thấy mà không chứng cớ.
Nếu như tôi không trấn tĩnh được lương tâm,
Vốn là bạn tốt khiến cho con người được tự do,
Dưới áo giáp của lòng trong sáng.
Tôi thấy, thực thế và tim tôi vẫn còn thấy,
Một cái thân không đầu cũng đang đi,
Như những kẻ khác, trong đoàn người buồn thảm.
Anh ta cầm cái đầu của mình đã bị chặt lìa, nhờ mớ tóc,
Ngoắc ở tay như một cái đèn lồng,
Anh nhìn chúng tôi và nói: - “Than ôi!
Từ mình lại đến mình, tạo thành ngọn đuốc,
Đó là hai trong một và một trong hai,
Tại sao việc đó lại có thể, chỉ người ra lệnh biết điều đó”.
Khi đã đến đúng chân cầu,
Anh ta giơ tay lên không trung cùng với cái đầu lâu,
Để lời nói của anh gần chúng tôi hơn.
- “Hãy xem sự trừng phạt khủng khiếp đối với tôi,
Anh còn sống mà đến thăm người đã chết,
Thử xem còn trừng phạt nào lớn hơn?”
Để vì ta, người mang hộ tin tức,
Người cần biết rằng ta là Bectoram Dan Boocnio,
Đã dâng lời khuyên tồi tệ lên vị vua trẻ tuổi.
Ta đã làm cho cha con họ thù nhau,
Architogen với những lời xúc xiểm hiểm độc,
Cũng không làm hơn được khiến Apsalon chống lại David.
Vì chia rẽ hai người quá gần gũi,
Ta phải mang, than ôi, khối óc ta tách rời,
Mà theo nguyên tắc, nó phải ở trong thân xác này,
Đối với ta, đó là luật phạt ngang tội”.