27/07/2024 08:31Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn bát cú; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Thanh
Đăng bởi tôn tiền tử vào 13/12/2020 08:31
Nguyên tác
虎穴經時墮，
魚書亦未還。
聞從洞庭去，
直下秣陵關。
生死今誰卜，
妻孥涕共潸。
招魂餘舊雨，
日日唱刀環。
Phiên âm
Hổ huyệt kinh thời đoạ,
Ngư thư[1] diệc vị hoàn.
Văn tòng Động Đình khứ,
Trực hạ Mạt Lăng quan.
Sinh tử kim thuỳ bốc,
Thê nô thế cộng san.
Chiêu hồn dư cựu vũ[2],
Nhật nhật xướng đao hoàn[3].Bản dịch của phanlang @www.tvvn.org
Có rơi vào hang cọp?
Chẳng thấy tin tức về.
Theo Động Đình trẩy xuống,
Đến Mạt Lăng mải mê.
Sống chết không ai biết,
Vợ con khóc tỉ tê.
Chiêu hồn nhiều bạn đến,
Động đao gọi trở về.
[1] Chỉ thư từ, tin tức. Ngày xưa thư viết trên lụa trắng, bỏ vào bụng cá bằng tre hay gỗ để khỏi bị hư nhoè khi di chuyển.
[2] Chỉ bạn bè cũ.
[3] Theo Hán thư, Tích Lý Lăng 李陵 (cháu Lý Quảng 李廣) đem 5000 quân đánh Hung Nô (năm 99 tr.CN), đi sâu vào đất địch. Bị vây, quân lính chết gần hết, ngựa bị thương phải đầu hàng. Hán Vũ Đế nghe tin rất phẫn nộ, ra lệnh giết ba họ của Lý Lăng. Đến đời Chiêu Đế (đã hoà hoãn với Hung Nô), bạn đồng liêu của Lý Lăng là Quắc Quang 霍光, Thượng Quan Kiệt 上官桀 phụ chính muốn xin cho Lý Lăng về, sai Nhậm Lập Chính 任立政 (cũng là bạn của Lý Lăng) làm sứ giả qua kêu gọi Lý Lăng trở về. Lúc ngồi nói chuyện, vì có người Hán là Vệ Luật 衛律 làm quan cho Hung Nô cùng ngồi, không tiện nói thẳng nên Nhậm Lập Chính đưa mắt nhìn đao của Lý Lăng và sờ những cái vòng trên sống đao để thăm dò ý tứ. Vòng là “hoàn” 環, phát âm giống “hoàn” 還 (trở về), ý muốn kêu Lý Lăng trở về. Lý Lăng biết ý nhưng không trở về, vì nhục nhã và do ba họ đã bị giết hết. Về sau chữ “đao hoàn” 刀環 dùng để ám chỉ đến chuyện hồi hương.