10/05/2024 19:20Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn tứ tuyệt; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Cận đại
Đăng bởi 101 vào 08/09/2020 19:57
Nguyên tác
東皇曾酌眼，
以許百花魁。
只爲謙謙意，
番交漸漸開。
Phiên âm
Đông hoàng tằng chước nhãn,
Dĩ hứa bách hoa khôi.
Chỉ vị khiêm khiêm ý,
Phiên giao tiệm tiệm khai.Dịch nghĩa
Nhờ có chúa xuân lưu ý tới,
Cho xếp hàng đầu các thứ hoa.
Nhưng vì có ý khiêm tốn,
Nên chỉ nở dần dần.Bản dịch của Phanxipăng
Nhờ chúa xuân ưu ái,
Xếp đứng đầu trăm hoa.
Chỉ vì lòng khiêm tốn,
Nên hẵng nở tà tà.
Năm Quý Mùi 1883, Phan Bội Châu (1867-1940) lúc ấy họ tên Phan Văn San mới 16 tuổi. Tại tỉnh Nghệ An, sau khi thi Hương, bài được chấm hạng ưu, Phan phải cùng 6 sĩ tử khác dự kỳ sát hạch để xếp vị thứ cao thấp ở phủ Anh Sơn. Đích thân tri phủ là hoàng giáp Phạm Như Xương (1844-1919) ngồi ghế chánh chủ khảo. Các thí sinh nhận đề rồi cắm cúi làm bài hồi lâu thì Phan mới đến. Chánh chủ khảo gốc Quảng Nam cho Phan vào, nhưng buộc Phan nhận đề thi riêng. Tiết cuối xuân, trông thấy cây mai bên hiên chỉ còn lưa thưa dăm đoá, quan Hoàng giáp liền ra đề: “Hoa khai bất cập xuân” 花开不及春 (Hoa nở không kịp mùa xuân). Đề thi ngụ ý phê bình tội trễ tràng của chàng trai huyện Nam Đàn nổi tiếng thông minh. Phan nhoẻn cười, nhanh nhẹn phóng bút 4 dòng trên. Liếc mắt, Phạm Hoàng giáp sững sờ, bảo Phan: “Khỏi làm bài nữa. Chỉ cần 4 dòng mở đầu thế này dư sức đỗ đầu xứ rồi.”