26/04/2024 14:14Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 11/05/2015 13:08
Phiên âm
Sơn tưu hải phệ giả nhung huy,
Địch khái tề tâm giá tiền thì.
Thiều đệ bang gia thù vị phục,
Phiêu linh hàng trận hiểm hà tì (từ).
Chẩm qua[1] ninh tuận phong cương sự,
Văn khánh[2] thường triền phủ ỷ ti (tư).
Lễ điển khuyến trung long chẩn tuất,
Tiềm linh tư uỷ thử phương chi.Dịch nghĩa
Sườn non bờ bể, vâng mệnh xuất quân,
Lúc xe vua tiến tới, mọi người đồng lòng căm thù giặc.
Xa xôi nước nhà, thù chung chưa giả,
Tan tác mặt trận gian hiểm không từ.
Gối giáo, thà liều chết để bảo vệ đất nước,
Nghe khánh, nhà vua thường tưởng nhớ đến chiến sĩ.
Bày lễ tế tỏ lòng vua thương xót những người trung nghĩa,
Vong linh các ngươi nhận lấy chén rượu thơm này để tự yên ủi.Bản dịch của Lương Trọng Nhàn
Bờ bể sườn non mệnh xuất quân,
Xe vua thù giặc phải đồng lòng.
Nát tan mặt trận không từ hiểm.
Xa nước nhà chưa trả hận chung,
Gối giáo liều thân vì đất nước,
Khánh vang vua nhớ đến ba quân.
Trung thần thương xót vua về tế,
Xin nhận vong linh thơm chén này.
Bài thơ này làm vào ngày rằm tháng giêng năm Nhâm Tuất (1802). Lúc ấy quân Tây Sơn đã bị thua trận Nhật Lệ, vua Quang Toản tiến ra Bắc tạm dừng ở Vinh, sai Phan Huy Ích làm văn tế các tướng sĩ chết trận. Vĩnh Dinh tức là Trung đô, ở gần Bến Thuỷ tỉnh Nghệ An ngày nay.
[1] Lưu Côn đời Tấn ở Trung Quốc đêm nằm gối đầu lên cây giáo, đợi trời sáng đi đánh giặc giúp nước.
[2] Trong Kinh lễ có câu “Văn khánh thanh tắc tư tướng suý chi thần”, nghĩa là nghe tiếng khánh thì vua nhớ đến những tướng soái cầm quân ra trận. Ý nói lòng vua tưởng nhớ những tướng sĩ vất vả ở nơi trận địa.