19/04/2024 08:02Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Trung Đường
Đăng bởi Lâm Xuân Hương vào 02/03/2016 03:41
Nguyên tác
籬落隔煙火，
農談四鄰夕。
庭際秋蟲鳴，
疏麻方寂歷。
蠶絲盡輸稅，
機杼空倚壁。
「里胥夜經過，
雞黍事筵席。
各言：《長官峻，
文字多督責。
東鄉後租期，
東轂陷泥澤。
公門少推恕，
鞭樸恣狠籍。
努力慎經營，
肌膚真可惜！》
迎新在此歲，
惟恐踵前跡。」
Phiên âm
Ly lạc cách yên hoả,
Nông đàm tứ lân tịch.
Đình tế thu trùng minh,
Sơ ma phương tịch lịch.
Tàm ti tận thâu thuế,
Cơ trữ không ỷ bích.
“Lý tư dạ kinh qua,
Kê thử sự diên tịch.
Các ngôn: Trưởng quan tuấn,
Văn tự đa đốc trách.
Đông hương hậu tô kỳ,
Xa cốc hãm nê trạch.
Công môn thiểu thôi thứ,
Tiên bộc tứ ngận tịch.
Nỗ lực thận kinh doanh,
Cơ phu chân khả tích!
Ngưỡng tân tại thử tuế,
Duy khủng chủng tiền tích.”Dịch nghĩa
Dưới ánh lửa mái ấm có hàng rào tre cách ly,
Nông dân hàng xóm bốn bên chuyện trò buổi tối.
Chỉ có tiếng côn trùng kêu nơi sân trước,
Lùm cây gai mọc thưa im ắng.
Tơ tầm đã đem nộp thuế hết,
Khung cửi và con thoi bỏ không bên vách.
Một người nói: “Đêm qua tên lính làng qua tôi,
Lấy lúa và gà làm yến tiệc cho quan.
Nó nói: ‘Quan trưởng rất nghiêm khắc,
Đã gửi nhiều giấy tờ đốc thúc và răn đe.
Dân làng phía đông gửi tô trễ,
Vì xe lún bùn gần đầm.
Cửa quan không khoan nhượng,
Gậy gỗ đập thẳng tay rất tàn nhẫn.
Bà con nên cố gắng nộp thuế đúng hạn,
Phải thương cho da thịt mình chứ’.
Nhìn về đợt nộp thuế sắp tới năm nay,
Chỉ sợ theo phải vết xe trước của dân làng phía đông.”Bản dịch của Viên Thu, Nguyễn Minh
Nhà êm lửa ấm, cách rào sang,
Hàng xóm nông dân tối chuyện ran.
Chỉ tiếng côn trùng sân trước rộn,
Đám gai thưa thớt tịnh an nhàn.
Tơ tằm, tô thuế nộp xong rồi,
Khung cửi, con thoi tựa vách chơi.
“Thằng lính qua làng tôi giữa tối,
Lấy gà lẫn thóc, tiệc tùng vui.
Nó rằng: ‘Quan trưởng ta nghiêm lắm,
Bao lệnh răn truyền với thúc thôi.
Tô thuế thôn đông vừa chậm trễ,
Bên đầm, xe lún đất bùn trôi.
Cửa quan chớ chút động lòng khoan,
Gậy gộc thẳng tay đánh bạo tàn.
Cố gắng thuế tô cho đúng hạn,
Phải thương da thịt của mình hơn’.
Nhìn sang đợt thuế vào năm tới,
Những sợ theo xe trước phũ phàng.”
Tác giả tuy làm tói chức giám sát ngự sử trong triều, nhưng rất quan tâm tới đời sống của giới bình dân, như tâm tình của ông trong bài này. Năm 805, ông theo phe cải cách, mưu cầu cơm no áo ấm cho dân, nhưng phe bảo thủ mạnh hơn, biếm ông đi Giang Nam làm tư mã Vĩnh châu (nay là huyện Linh Lăng, tỉnh Hồ Nam). Mười năm sau, chúng còn đày ông đi làm thứ sử Liễu châu (nay là huyện Mã Bình, tỉnh Quảng Tây) là nơi xa xôi, rừng thiêng nước độc. Ông chết ở đây 4 năm sau, hưởng dương chỉ 46 tuổi.