20/04/2024 07:11Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Song thất lục bát; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Trung đại
Đăng bởi Vanachi vào 23/10/2005 00:58
Vì một nỗi thua tiền, thua bạc,
Hoá cho nên thua sắc, thua tài,
So ra ai đã kém ai,
Kẻ kia tám lạng, kẻ này nửa cân.[1]
Vốn đã biết cái thân kẻ khó,
Có dám đâu đánh đọ với giàu.
Rằng mà mang tủi deo sầu,
Nói càng ấp úng, nghĩ thêm[2] ngại lời.
Xuân xanh kể đôi mươi có lẽ,
Quả mai còn ba bảy đường tơ.[3]
Kìa như đông bích lân gia[4],
Kẻ đà bốc phượng[5] người đà mộng lan[6]!
Cũng mang tiếng hồng nhan[7] với thế,
Nỡ nào nên ruồng rẫy chẳng thương.
Bao nhiêu thêu dệt y thường,
Vì người ta sửa tư trang lấy chồng.[8]
Cũng mang tiếng má hồng mặt phấn,
Luống năm năm chực phận phòng không.
Há rằng hoa chẳng chìu ong,
Cho nên tủi phận thẹn hồng lắm thay!
Bắc thang đến cung mây mà hỏi,
Biết bao giờ phượng tới cành ngô?[9]
Bao giờ lại bắc cầu Ô,
Mà cho ả Chức chàng Ngưu tới gần?[10]
[1] Theo cân ta mỗi cân là 16 lạng, vậy tám lạng với nửa cân thì kém gì nhau.
[2] Chữ thêm thì không có vần.
[3] Câu này bởi câu thơ Phiếu mai trong Kinh thi (Phiếu hữu mai): “Kỳ thực thất hề... kỳ thực tam hề” (nói mơ ở trên cành còn 7 quả... 3 quả... là tiết cuối xuân, nhưng cũng vẫn còn trong mùa xuân, ví với con gái lấy chồng tuy muộn song cũng còn vừa hôn thú.
[4] Nhà láng giềng ở tường đông, chỉ vào nhà làng xóm, lân gia.
[5] Bói phượng. Tả truyện: Trần Kính Trọng chạy sang Tề, Tề hầu cho làm quan Công chính, Trần đại phu họ ý muốn gả con gái cho Kính Trọng, bói được câu rằng: “Phượng hoàng vu quy, hoà minh tương tương” (là quẻ rất tốt). Người ta mượn chữ “bốc phượng” chỉ việc kết hôn.
[6] Nằm mơ thấy hoa lan. Trịnh Văn Công hiếm, người vợ hầu nằm mơ thấy hoa lan, rồi có thai sinh ra Mục công. Người ta mượn chữ mộng lan chỉ việc hoài thai.
[7] Hồng: đỏ, nhan: mặt. Mặt tươi, nói chung về con gái có diện mạo nhan sắc tươi đẹp, người ta quen dùng chữ hồng nhan chỉ về bạn gái.
[8] Do câu: “Vị tha nhân tác giá y thường” (vì người khác may quần áo cưới). Nói về con gái ế, chỉ may áo cưới cho người.
[9] Bởi câu: “Phượng phi ngô bất thê” (chim phượng chẳng phải cành ngô thì không đỗ).
[10] Tục Tề hài ký: Bên đông sông Thiên hà có Chức nữ, cháu gái Thượng đế, chăm chỉ dệt thêu, ngài thương tình gả cho Khiên ngưu ở bên tây sông Thiên hà. Sau khi lấy chồng, Chức nữ bỏ cả nữ công, Thượng đế sinh giận, lại bắt về Đông hà, mỗi năm chỉ cho gặp Khiên ngưu một lần vào buổi thất tịch (7 tháng 7). Hôm ấy có bầy quạ đi đội cầu bắc qua sông cho ông bà Ngâu hội kiến với nhau, con nào cũng khoang trắng ở cổ là vết cầu đè phải, nên gọi là cầu Ô (Ô thước kiều).