26/04/2024 04:35Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Thịnh Đường
Đăng bởi tôn tiền tử vào 26/02/2015 11:11
Nguyên tác
故躋瀼岸高，
頗免崖石擁。
開襟野堂豁，
系馬林花動。
雉堞粉如雲，
山田麥無壟。
春氣晚更生，
江流靜猶湧。
四序嬰我懷，
群盜久相踵。
黎民困逆節，
天子渴垂拱。
所思注東北，
深峽轉修聳。
衰老自成病，
郎官未為冗。
淒其望呂葛，
不復夢周孔。
濟世數向時，
斯人各枯塚。
楚星南天黑，
蜀月西霧重。
安得隨鳥翎，
迫此懼將恐。
Phiên âm
Cố tễ Nhương ngạn cao,
Phả miễn nhai thạch ủng.
Khai khâm dã đường khoát,
Hệ mã lâm hoa động.
Trĩ điệp phấn như vân,
Sơn điền mạch vô lũng.
Xuân khí vãn cánh sinh,
Giang lưu tĩnh do dũng.
Tứ tự anh ngã hoài,
Quần tận cửu tương chủng.
Lê dân khốn nghịch tiết[1],
Thiên tử khát thuỳ củng.
Sở tư chú đông bắc,
Thâm giáp chuyển tu tủng.
Suy lão tự thành bệnh,
Lang quan vị vi nhũng[2].
Thê kỳ vọng Lã[3], Cát[4],
Bất phục mộng Chu[5], Khổng[6].
Tế thế số hưởng thì,
Tư nhân các khô trủng[7].
Sở tinh nam thiên hắc,
Thục nguyệt tây vụ trọng.
An đắc tuỳ điểu linh,
Bách thử cụ tương khủng.Dịch nghĩa
Vì leo bờ Nhương cao,
Nên đỡ bị đá nơi ven núi che.
Hởi lòng vì nhà ruộng rộng,
Cột ngựa nên hoa rừng lay động.
Bức tường mỏng nơi thành có bụi bao như mây ngưng,
Ruộng núi dưới thung lũng không thấy lúa.
Buổi chiều hơi xuân mới nảy sinh,
Nước chảy êm mà còn vọt.
Bốn mùa trói buộc lòng ta,
Bè bạn lâu không cùng gặp.
Dân đen gặp cảnh khó,
Nhà vua mong được yên vị.
Điều tôi lo nghĩ là mạn đông bắc,
Nơi kẽm sâu kín này trở nên càng nao núng.
Vừa già lại yếu nên thành bệnh,
Chức quan thị lang chưa thấy thừa.
Buồn về việc mong ngóng Lã Vọng với Gia Cát Lượng,
Không mong gì tới việc nằm mơ thấy Chu Công Đán và Khổng Tử.
Gần đây đá từng ra tay giúp đời,
Các người này nay mồ mả họ đã khô rồi.
Phía nam, vùng Sở sao trời đen tối,
Phía tây, đất Thục mù che trăng dầy.
Làm sao mà theo được cánh chim kia,
Trút hết được lo với sợ.Bản dịch của Phạm Doanh
Vì leo bờ Nhương cao,
Nên chỗ đá núi trống.
Nhà ruộng rộng, lòng mừng,
Cột ngựa hoa rừng động.
Tường thành phấn như mây,
Lúa núi vắng nơi ruộng.
Hơi xuân chiều mới ra,
Sông trôi mà nẩy sóng.
Bè bạn lâu không thăm,
Bốn mùa thôi thúc bụng.
Dân đen khổ loạn ly,
Nhà vua mong giữ vững.
Miền đông bắc đáng lo,
Kẽm sâu cũng nao núng.
Tuổi già nên dễ đau,
Chức quan chẳng rẻ rúng.
Buồn mong Lữ với Gia,
Chẳng mơ Chu cùng Khổng.
Mộ họ đều đã khô,
Đôi lần giúp đời đúng.
Sao Sở, trời nam đen,
Trăng Thục, mây tây đọng.
Giá được theo cánh chim,
Trút hết mọi tù túng.
(Năm 767)
[1] Chỉ loạn do Chu Trí Quang và Thôi Hãn gây ra trong vùng này.
[2] Ý Đỗ Phủ vẫn còn mong được đóng góp công sức.
[3] Lã Vọng, người tài giúp các vua Văn Vương, Vũ Vương nhà Chu.
[4] Gia Cát Lượng, tức Khổng Minh, người gíúp Lưu Bị nhà Hán thời Tam Quốc.
[5] Chu Công Đán, người tài đời Chu, đặt ra nhiều qui tắc cai trị nước, người đã được Khổng Tử sau này đề cao.
[6] Khổng Khâu hay Khổng Tử. Theo Luận ngữ, Khổng Tử lúc còn mang nhiều hoài bão, thường nằm mộng thấy Chu Công Đán.
[7] Có ý nhắc đến Phòng Quán 房琯, Trương Cảo 張鎬, Nghiêm Vũ 嚴武.