26/04/2024 18:27Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Hán
Đăng bởi Vanachi vào 26/11/2008 23:59
Nguyên tác
青青河邊草，
綿綿思遠道。
遠道不可思，
宿昔夢見之。
夢見在我傍，
忽覺在他鄉。
他鄉各異縣，
展轉不可見。
枯桑知天風，
海水知天寒。
入門各自媚，
誰肯相為言！
客從遠方來，
遺我雙鯉魚。
呼兒烹鯉魚，
中有尺素書。
長跪讀素書，
書中竟何如。
上有加餐食，
下有長相憶！
Phiên âm
Thanh thanh hà biên thảo,
Miên miên tư viễn đạo.
Viễn đạo bất khả tư,
Túc tích mộng kiến chi.
Mộng kiến tại ngã bàng,
Hốt giác tại tha hương.
Tha hương các dị huyện,
Triển chuyển bất khả kiến.
Khô tang tri thiên phong,
Hải thuỷ tri thiên hàn.[1]
Nhập môn các tự mị,
Thuỳ khẳng tương vi ngôn![2]
Khách tòng viễn phương lai,
Di ngã song lý ngư[3].
Hô nhi phanh[4] lý ngư,
Trung hữu xích tố thư[5].
Trường quỵ độc tố thư,
Thư trung cánh hà như.
Thượng hữu gia xan thực[6],
Hạ hữu trường tương ức!Dịch nghĩa
Cỏ ngoài bãi nơi biên ải xanh xanh,
Lòng ta miên man nghĩ tới nơi xa xôi.
Nơi xa xôi, nỗi nhớ của ta không tới nơi,
Sớm tối mộng thấy được gặp người.
Trong mộng, người ở bên cạnh ta,
Bỗng chốc tỉnh dậy đã thành xa cách.
Xa cách mỗi người một nơi,
Băn khoăn không cách gặp nhau.
Dâu khô biết khí trời,
Mặt nước biển biết trời trở lạnh.
Người ta trở về nhà vui vẻ chồng vợ,
Có ai an ủi thiếp được không?
Có người khách từ phương xa tới,
Đưa tặng đôi cá chép.
Gọi trẻ ra làm cá,
Bên trong có tấm thư.
Ngồi mãi đọc thư,
Trong thư vẫn những lời như trước.
Ở trên ghi bữa phải ăn thêm cơm,
Ở dưới ghi vẫn nhớ tới nhau hoài.Bản dịch của Điệp luyến hoa
Xanh xanh cỏ trên bãi,
Miên man nhớ góc trời.
Xa xôi nhớ không tới,
Sớm tối mộng gặp người.
Trong mộng người như cạnh,
Tỉnh dậy đã xa rồi.
Trăn trở khôn cách gặp,
Hai kẻ cách đôi nơi.
Dâu khô hay gió lạnh,
Nước biển biết khí trời.
Kẻ về vui chồng vợ,
An ủi nào có ai!
Khách từ phương xa tới,
Tặng cá chép một đôi.
Gọi trẻ ra mổ cá,
Trong một tấm thư dài.
Mở thư ngồi đọc mãi,
Như xưa, vẫn những lời.
Trên đề tự chăm sóc,
Dưới viết nhớ mong hoài.
Bài thơ này trong Văn tuyển ghi là nhạc phủ cổ từ, Ngọc đài tân vịnh đề là Thái Ung làm, Nhạc phủ thi tập xếp vào Tương hoạ ca từ.
Về xuất xứ và ý nghĩa của đề mục, Văn tuyển viết: Trường Thành xây từ đời Tần để phòng bị giặc Hồ, bên dưới có hang suối có thể cho ngựa uống. Cho ngựa uống (ẩm mã) và Trường Thành là sinh hoạt thường nhật của lính thú thời xưa, đề mục phiếm chỉ nỗi lòng tương tư của lính thú và vợ con nơi quê nhà.
Nội dung bài thơ miêu tả nỗi nhớ của người vợ đối với chồng biên thú, lời lẽ và ý tứ đều khúc chiết. Mở đầu là cảnh người chinh phụ nhìn cỏ bãi miên man vô hạn rồi liên tưởng tới nỗi nhớ của mình cũng dằng dặc không dứt như vậy. Phần cuối chuyển sang việc nhận được thư của chồng, vẫn những lời dặn dò quan tâm không dứt và nỗi nhớ nhung da diết, lời lẽ nửa hư nửa thực thể hiện lòng mong mỏi và hoài tưởng. Mở đầu và kết thúc của bài thơ đều miên man vô tận.
[1] Ý nghĩa hai câu nói cây dâu trơ trọi bị gió thổi chỉ lay động, nước biển ngấm cái giá lạnh nhưng trên mặt cũng không có dấu vết gì, nỗi nhớ nhung sầu khổ của thiếp cũng như vậy, chỉ có thể chất chứa trong lòng chỉ mình mình biết mà thôi.
[2] Hai câu ý nói người chinh phụ thấy những nhà bên, người đi xa đều trở về trong cảnh vợ chồng vui vẻ càng khiến đau lòng mà cũng không có ai để an ủi.
[3] Chỉ thư tín. Cổ đại thường dùng hộp bằng gỗ hình đôi cá chép để đựng thư.
[4] Làm cá để nấu, ở đây chỉ việc mở hộp đựng thư.
[5] Thư tín. Xưa vua hạ chiếu chỉ thường viết lên một bức dài một thước (xích) để truyền đi, về sau thư tín thường gọi là xích thư.
[6] Trong bữa phải ăn thêm cơm, ý dặn dò phải tự chăm sóc quan tâm tới bản thân.