30/03/2024 04:17Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới

Ngã ba Hạc phú

Tác giả: Nguyễn Bá Lân - 阮伯麟

Thể thơ: Phú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi Vanachi vào 05/08/2007 12:21

 

(Lấy vần Hạc)

Vui thay! Ngã ba Hạc;
Vui thay! Ngã ba Hạc.

Dưới họp một dòng;
Trên chia ba ngác[1].

Ngóc ngách khôn đo rộng hẹp, dòng biếc lẫn dòng đào[2]; Lênh lang dễ biết sâu nông, nước đen[3] pha nước bạc.

Nhớ xưa:
Vũ trụ mơ màng;
Càn khôn xếch xác.

Vua Bàn Cổ[4] khai lò tạo hoá, hồng mông[5] đà phơi phới hơi xuân;
Họ Hữu Ngu[6] khơi mạch sơn hà, cương giới vẫn rành rành dấu tạc.

Vậy có:
Nắm đất Đoài phương[7];
Cạnh giời Nam quốc.

Ba góc bờ chia vành vạnh, huyệt kim quy[8] hẻm đá rộng hông hênh;
Hai bên cỏ mọc lâm dâm, hang anh vũ[9] giữa dòng sâu huếch hoác.

Mọi thú mọi vui;
Một chiều một khác.

Lơ thơ đầu ông Lã[10] thả cần;
Trần trụi mặc Chử Đồng[11] ngâm nước.

Bè khách thương bạ[12] bến, cắm neo quỳ gối lắc cày xuôi[13];
Thuyền ngư phủ thuận dòng, giương nách khom lưng chèo tếch ngược[14].

Dùi điểm thùng thùng trống gọi, cửa tuần ty[15] rộn rã khách chen vai;
Chày đâm văng vẳng chuông đưa, nền Phật tự[16] lao xao người rén bước.

Khác gì:
Những chốn Tiêu Tương[17];
Đồ Tranh thuỷ mặc[18].

Trên lọ phải vén quần vua Tống[19], ra sức anh uy;
Dưới cũng vỗ bụng giời Nghiêu[20], dắng ca canh tạc[21].

Ta nay:
Qua miền Tam Đái[22], dứt dải sông lô;
Thấy ngã ba Hạc vui thay, làm chơi một đạc[23].

Ai hữu tình ngắm lại mà coi;
Kể làm cực nhân sinh chi khoái lạc.
Ngã ba Hạc là chỗ hợp lưu của ba sông là sông Đà (hoặc sông Bờ), sông Lô (hoặc sông Tuyên) và sông Nhị Hà, ở giáp huyện Bạch Hạc (nay thuộc Vĩnh Yên).

[1] Ngách (sông).
[2] Nước sông Lô xanh biếc, nước sông Nhị Hà đỏ.
[3] Nước sông Đà đen.
[4] Chữ Hán: 盤古. Theo thần thoại Trung Quốc, họ Bàn Cổ phân ra trời đất, từ đó mới có thế giới và vạn vật.
[5] Chữ Hán: 洪蒙. Mênh mông mờ mịt, đây nói về vũ trụ lúc khởi thuỷ.
[6] Chữ Hán: 有虞. Họ của vua Thuấn (2043-1989 tr.CN), có công sai Vũ trị thuỷ và định cương giới chính châu của Trung Quốc.
[7] Phương Tây. Huyện Bạch Hạc trước thuộc về Sơn Tây.
[8] Rùa vàng. Tục truyền ở sông Hạc có con rùa vàng ở trong hang đá.
[9] Một thứ cá, thịt ngon, ở sông Hạc có nhiều.
[10] Tức Lã Thượng 呂尚, hay Khương Tử Nha 姜子牙, hiền thần đời Chu. Cuối đời Thương, về đời vua Trụ, ẩn cư tại Bàn Khê 磻溪 (nay thuộc tỉnh Thiểm Tây), một hôm ngồi câu cá trên bờ sông Vị, Chu Văn Vương đi săn gặp, đón ông về dùng. Sau giúp Chu Vũ Vương (con của Văn Vương) đánh vua Trụ, lập ra cơ nghiệp nhà Chu.
[11] Tức Chử Đồng Tử 禇童子. Theo Lĩnh nam trích quái, vua Hùng Vương thứ ba có con gái là Tien Dung, một lần đi chơi thuyền trên sông Nhị Hà, ghé vào làng Chử Xá (nay thuộc Văn Giang, Bắc Ninh), lên bãi cát tắm, không ngờ gặp Chử Đồng Tử trần trụi (vì nhà nghèo không có khố đóng) đang nép mình trong cát, nàng cho là do duyên trời xui khiến, bèn lấy Chử Đồng Tử. Sau vua cha giận, sai quân đến bắt, cả hai vợ chồng hoá phép bay lên trời.
[12] Đến gần.
[13] Nhà thuyền neo thuyền cho chựat theo xuôi dòng nước.
[14] Chèo thuyền ngược dòng sông.
[15] Chữ Hán: 巡司. Sở lập ra để đánh thuế các hàng hoá buôn bán.
[16] Chùa thờ Phật.
[17] Chữ Hán: 瀟湘. Sông Tiêu và sông Tương hợp lưu nhau ở địa phận tỉnh Hồ Nam, Trung Quốc.
[18] Chữ Hán: 水墨. Nước và mực, lối vẽ tranh không dùng đến màu.
[19] Trong Tống sử: "Kiến dân cơ hàn, tắc kiển thường nhu túc dĩ cứu chi" 見民饑寒,則褰裳濡足以救之 (Tháy dân đói rét thì xắn quần ngâm chân xuống nước để cứu lấy), câu ấy khen vua Tống Thái Tổ thấy dân đói thì phát chẩn cũng như thấy người khác sắp chết đuối thì xắn quần lội xuống nước mà cứu.
[20] Đời vua Nghiêu có ông lão vỗ bụng mà hát để ngợi khen cảnh thái bình.
[21] Nhắc câu của ông lão đời Nghiêu nói trên: "Canh điền nhi thực, tạc tỉnh nhi ẩm" 耕田而食,鑿井而飲 (Cày ruộng mà ăn, đào giếng mà uống).
[22] Tên phủ đời Hậu Lê thuộc Sơn Tây, gồm sáu huyện: Phù Ninh (nay thuộc Phú Thọ), Bạch Hạc, Lập Thạch, Yên Lạc (nay thuộc Vĩnh Yên), Yên Lãng (nay thuộc Phúc Yên), Tân Phong (nay là Quảng Oai, thuộc Sơn Tây).
[23] Đây chỉ một bài.

In từ trang: https://www.thivien.net/ » Nguyễn Bá Lân » Ngã ba Hạc phú