27/04/2024 04:37Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Vãn Đường
Đăng bởi tôn tiền tử vào 12/05/2018 14:14
Nguyên tác
劉項持兵鹿未窮，
自乘黃屋島夷中。
南來作尉任囂力，
北向稱臣陸賈功。
簫鼓尚陳今世廟，
旌旗猶鎮昔時宮。
越人未必知虞舜，
一奏熏弦萬古風。
Phiên âm
Lưu Hạng trì binh lộc vị cùng[1],
Tự thừa hoàng ốc[2] đảo Di trung.
Nam lai tác uý Nhâm Hiêu lực,
Bắc hướng xưng thần Lục Giả công.
Tiêu cổ thượng trần kim thế miếu,
Tinh kỳ do trấn tích thời cung.
Việt nhân vị tất tri Ngu Thuấn,
Nhất tấu huân huyền[3] vạn cổ phong.Bản dịch của phanlang @www.tvvn.org
Thúc binh Lưu Hạng quyết phân thì,
Tự cỡi xe vàng chiếm đất Di.
Ngoảnh bắc xưng thần công Lục Giả,
Lấn nam làm Uý sức Nhâm Hiêu.
Miếu truyền hậu thế bày tiêu trống,
Cung sáng thời xưa trấn tướng kỳ.
Việt nhân cần biết gì Nghiêu Thuấn,
Nam Huân cầu gió khúc cầm thi.
Uý Đà lâu tức lầu Triệu Đà 趙佗 tại thành Phiên Ngung (tức Quảng Châu ngày nay).
[1] Con hươu chưa cùng đường. Lưu Bang, Hạng Vũ khởi binh đánh Tần nhưng chưa bắt được con hươu nhà Tần (chưa chiếm được thiên hạ) thì tại đất Việt cổ, tướng Tần là Nhâm Hiêu (?-206 tr.CN) nhờ sự giúp sức của Uý Triệu Đà, đã đánh chiếm được Lĩnh Nam và 3 quận Nam Hải, Tượng Quận, Quế Lâm, xưng là Nam Hải quận uý, kiêm Lĩnh Nam tiết chế. Năm 206 tr.CN, Nhâm Hiêu chết bệnh, Triệu Đà lên thay thế, lập nước Nam Việt, binh hùng thế mạnh không chịu thần phục, chống đối nhà Hán suốt hai triều Hán Cao Tổ (Lưu Bang) và Hán Huệ Đế (do mẹ là Lã Thái Hậu nắm quyền). Đến triều thứ ba là Hán Văn Đế, sai Lục Giả xuống thuyết phục Triệu Đà, tuy lúc đầu Đà coi khinh vương triều cùng sứ giả nhưng sau đó, suy nghĩ thiệt hơn, thần phục nhà Hán, hàng năm tuy cho người triều cống nhưng vẫn giữ được độc lập tự chủ.
[2] Chỉ xe của vua.
[3] Chỉ Nam phong ca 南風歌 của vua Thuấn. Xưa Thuấn gảy đàn cầm 5 giây, làm ra khúc Nam phong ca, ca rằng: “Nam phong chi huân hề, khả dĩ giải ngô dân chi uấn hề; Nam phong chi thời hề, khả dĩ phụ ngô dân chi tài hề” 南風之熏兮，可以解吾民之慍兮。南風之時兮，可以阜吾民之財兮 (Gió Nam ấm áp chừ, có thể làm nguôi phiền muộn cho dân ta; Gió Nam thổi đúng thời chừ, có thể thêm của cải cho dân ta).