27/04/2024 04:19Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi Vanachi vào 20/12/2005 02:17
Nguyên tác
眼看霸上五雲浮，
汲汲方圖一擊謀。
但得此心無負楚，
不知天命已歸劉。
伯圖泯滅千年後，
古墓荒涼三尺秋。
多少一心忠所事，
每為天下笑其愚。
Phiên âm
Nhãn khan Bá Thượng[1] ngũ vân phù,
Cấp cấp phương đồ nhất kích mưu.
Đãn đắc thử tâm vô phụ Sở[2],
Bất tri thiên mệnh dĩ quy Lưu[3].
Bá đồ[4] mẫn diệt thiên niên hậu,
Cổ mộ hoang lương tam xích thu.
Đa thiểu nhất tâm trung sở sự,
Mỗi vi thiên hạ tiếu kỳ ngu[5].Dịch nghĩa
Mắt đã trông thấy mây năm sắc nổi trên đất Bá Thượng
Mà còn nhất định gấp rút lo mưu chước đánh kẻ thù
Lòng này chỉ mong khỏi phụ nước Sở
Chẳng cần biết mệnh trời đã về họ Lưu
Sau nghìn năm nghiệp bá đã tan tành
Ngôi mộ cổ ba thước lạnh lẽo trong khí thu hoang lạnh
Bao kẻ một lòng trung với người mình phụng sự
Thường làm cho thiên hạ cười rằng nguBản dịch của Quách Tấn
Mây lồng Bá Thượng ửng năm màu
Quyết diệt thù lo gấp lập mưu
Dạ đá miễn sao không phụ Sở
Mệnh trời chi sá đã về Lưu
Tan tành nghiệp bá nghìn năm cũ
Lạnh lẽo mồ hoang một nấm thu
Bao kẻ một lòng trung với chủ
Thường khi thiên hạ giễu rằng ngu
Á Phụ: dưới cha một bậc, cũng như chú, tiếng tôn xưng Phạm Tăng 范增. Phạm Tăng giúp Hạng Vũ 項羽 dựng nghiệp bá. Hạng Vũ kính trọng như cha chú, thường gọi là Á Phụ. Trong bữa yến tại Hồng Môn, Phạm Tăng khuyên Hạng Vũ giết Lưu Bang 劉邦 để trừ hậu hoạ. Hạng Vũ không nghe, sau lại nghe bọn phản gián, đem lòng nghi kỵ, tước bỏ hết quyền hành của Phạm Tăng. Phạm Tăng giận bỏ về, đến Bành Thành bị ưng thư nơi hậu bối, không chữa khỏi phải chết.
[1] Ở phía đông huyện Tràng An, thuộc tỉnh Thiểm Tây. Lưu Bang đóng quân ở đó. Người ta thấy có đám mây năm sắc nổi như con rồng uốn khúc. Phạm Tăng bảo cùng Hạng Vũ rằng đó là điềm báo trước Lưu Bang sẽ được thiên hạ.
[2, 3] Sở, Lưu: Hạng Vũ làm vua nước Sở, gọi là Sở Bá Vương 楚霸王. Lưu Bang, người đất Bái, tục gọi là Bái Công 沛公, khởi nghĩa chống Tần cùng Hạng Vũ, rồi sau cùng Hạng Vũ tranh hùng.
[4] Cũng như bá ngiệp. Chỉ sự nghiệp của Hạng Vũ nhờ sức của Phạm Tăng gây dựng nên.
[5] Cười người không biết xét lẽ thiệt hơn cứ khư khư giữ lòng trung thuỷ.