27/04/2024 02:55Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi Vanachi vào 28/12/2013 09:15
Nguyên tác
仿弗鈞天夢幾回，
山中驚喜翠華來。
遺箴深感先朝舊，
定策多心佐治財。
自幸閒身坵壑志，
敢言無地起樓臺。
湖山遭遇宸愉樂，
雨露春潭潤柳梅。
Phiên âm
Phảng phất quân thiên mộng kỷ hồi,
Sơn trung kinh hỷ thuý hoa lai.
Di châm thâm cảm tiên triều cựu,
Định sách đa tâm tá trị tài.
Tự hạnh nhàn thân khâu hác chí[1],
Cảm ngôn vô địa khởi lâu đài.
Hồ sơn tao ngộ thần du lạc,
Vũ lộ xuân đàm nhuận liễu mai.Dịch nghĩa
Đã bao lần trong mộng tưởng lòng hướng về ngôi cao,
Khắp vùng núi, vừa sợ vừa mừng thấy kiệu thuý hoa tới.
Khắc sâu lời thánh đế răn bầy tôi triều trước,
Lòng muốn định nhiều sách lược mà thẹn vì bất tài.
Riêng may được thân nhàn, chí ở nơi gò đống, hang động,
Đâu dám nghĩ đến việc không có đất để dựng lâu đài.
Núi hồ nhân gặp gỡ bất ngờ, nơi nơi vui vẻ đón chào nhà vua đến thăm,
Mưa móc ngày xuân thắm đầm đìa khóm liễu mai.Bản dịch của Bùi Văn Nguyên
Mộng tưởng ngôi cao biết mấy hồi,
Cả mừng xe ngọc kíp lên chơi.
Khắc lời thánh đế răn tôi cũ,
Góp sức triều cương thẹn bất tài.
May được nhàn thân bên suối động,
Dám đâu riêng đất dựng lâu đài.
Nước non hội ngộ chào long giá,
Mưa móc đầm đìa nhuận liễu mai.
Bài thơ này hoạ bài Ngự chế tao ngộ thi 御製遭遇詩 của Lê Thái Tông.
[1] Ba chữ này trong Ức Trai di tập bổ sung và Tổng tập văn học Việt Nam, Bùi Văn Nguyên ghi là “chí khâu hác” 志坵壑, có lẽ phải là “khâu hác chí” 坵壑志 (cái chí để ở nơi gò hang) thì mới đúng niêm theo thể thơ cách luật thất ngôn bát cú luật trắc vần bằng, đồng thời lại đối nhau với câu dưới. Mấy chữ này trong công trình Ức Trai di tập bổ sung và Tổng tập văn học Việt Nam dịch “chí ở bên suối động” là dịch thoát, chứ không dịch sát nghĩa văn bản. Trong phần chữ Hán ở Tổng tập trang 442 chữ “chí” được viết là 至 (đến), có lẽ do in nhầm tự dạng, vì đồng âm. Bản dịch nghĩa đã dựa vào bản dịch của Bùi Văn Nguyên, khi đối chiếu nguyên tác có sửa đổi một số chỗ cho sát hợp với nguyên tác.