27/04/2024 03:05Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi Vodanhthi vào 17/08/2009 18:38
Nguyên tác
遙瞻此地使星來，
冉冉征途艾鬢催。
邊鎮悲鄉頻對節，
名山邀客共燈臺。
可驚白戰連三捷，
但恨青遊少一陪。
重疊瑤章相幸示，
十年病骨起衰頹。
Phiên âm
Dao chiêm thử địa sứ tinh lai,
Nhiễm nhiễm chinh đồ ngải tấn thôi.
Biên trấn bi hương tần đối tiết[1],
Danh sơn yêu khách cộng đăng đài.
Khả kinh bạch chiến[2] liên tam tiệp,
Đán hận thanh du thiểu nhất bồi.
Trùng điệp dao chương tương hạnh thị,
Thập niên bệnh cốt khởi suy đồi.Dịch nghĩa
Từ xa nhìn thấy chỗ có Sứ tinh tiến lại
Dáng già bước đi ung dung, quanh má đã có vành râu
Xóm làng biên trấn xảy đau buồn, cầm cờ tiết hướng tới
Nơi núi cao cũng có đài đặt đèn cho khách vãng lai
Ngài vừa thắng liền ba trận gươm dao đáng kinh sợ
Tôi chỉ trách mình lúc trẻ chơi rông nhiều, thiệt mất một phần bồi đắp
Nay bao nhiêu điều tốt chờ đợi (Vua vừa triệu, ốm không đi được)
Vì mười năm nay, bệnh cốt đã khởi đầu một cơ thể suy đồiBản dịch của Trần Bá Chí
Mắt nhìn cờ Sứ tự nơi xa,
Chân bước ung dung râu đã ngà.
Biên trấn trỏ cờ làng hoạn nạn,
Núi cao đèn tỏ khách gần xa.
Ba lần liều đánh ngài thắng trận,
Trẻ tuổi ham chơi tôi thiệt già.
Chồng chất tin vui đầy hứa hẹn,
Buồn thay bệnh cốt báo đời ta!
Bùi tướng công là Bùi Văn Dị, còn có tên là Bùi Ân Niên, hiệu Châu Giang, người làng Châu Cầu (Phủ Lý) huyện Kim Bảng tỉnh Hà Nam. Ông đậu Phó bảng khoa Ất sửu 1865, sau lại thi đậu Tiến sĩ. Vào Huế, làm ở Viện Hàn lâm, Nội các, rồi đi sứ nước Thanh. Ra Bắc, làm Bắc kỳ Kinh lược phó sứ. Tuổi già vào Huế làm Thượng thư bộ Lại, sung Sử quán Phó tổng tài, kiêm quản Khâm thiên giám. Ông có nhiều tác phẩm để đời.
Bản phiên âm và chú thích của PGS.TS sử học Trần Bá Chí, bản dịch nghĩa của NXB Hải Phòng.
[1] Nguyên chú: Tú tài làng Vân Canh đưa cuốn Hành ngâm thi tập đến cho Lê Khắc Cẩn nói: “Bắc kỳ kinh lược phó sứ Bùi tướng công nhờ ông xem góp ý cuốn này.” Lê Khắc Cẩn nhân duyệt các bài, ngẫu hứng làm thơ này gửi trình Bùi tướng công. Cuốn sách đưa Lê Khắc Cẩn mới có bảy bài: một bài Ngũ thập cảm thuật, một bài Chí trùng ngũ, bốn bài về Hạ trung các tiết, một bài Du sơn của Thái Viên, một bài Du sơn của Tử Chi, cộng bảy bài. Qua đây càng rõ văn chương của Hoàng giáp Lê Khắc Cẩn đương thời đã được vua khen và nhiều đại thần hâm mộ.
[2] Bạch chiến hay bạch nhẫn chỉ trận đánh dùng đoản binh, chỉ có gươm dao giáo mác mà thôi.