18/04/2024 05:25Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Minh
Đăng bởi tôn tiền tử vào 29/01/2019 09:16
Nguyên tác
萬妄安能滅一真，
六如今日已無身。
周山既不容神鳳，
魯野何須哭死麟。
顏氏道存非謂夭，
子雲玄在豈稱貧。
高才剩買紅塵妒，
身後猶聞樂禍人。
Phiên âm
Vạn vọng an năng diệt nhất chân,
Lục Như[1] kim nhật dĩ vô thân.
Chu sơn[2] ký bất dung thần phượng,
Lỗ dã[3] hà tu khốc tử lân!
Nhan thị[4] đạo tồn phi vị yểu,
Tử Vân[5] huyền tại khởi xưng bần?
Cao tài thặng mãi hồng trần[6] đố,
Thân hậu do văn lạc hoạ nhân.Dịch nghĩa
Muôn điều xăng bậy không diệt được một điều đúng
Thân Lục Như nay đã không còn nữa
Núi Chu đã không chứa phượng thần.
Đồng Lỗ cần gì phải khóc Lân chết
Đạo họ Nhan còn không bảo là chết yểu
Tử Vân không nghèo vì huyền học còn
Người có tài cao chỉ chuốc lấy sự ghen ghét của đời
Chết rồi vẫn còn tiếng là người vui trong hoạn nạnBản dịch của Lê Xuân Khải
Muôn bậy diệt sao nổi một chân
Lục Như nay đã chẳng còn thân
Núi Chu đã chẳng dung chim phượng
Đồng Lỗ can chi khóc thú lân
Có đạo Nhan Hồi đâu chết yểu
Còn huyền Dương Tử chẳng nghèo nàn
Tài cao chuốc nỗi đời ghen ghét
Người khuất còn nghe lạc hoạ nhân
Tử Uý là tự của Đường Dần 唐寅.
[1] Hiệu của Đường Dần.
[2] Chỉ Kỳ Sơn, ở phía đông bắc thành huyện Kỳ Sơn, Thiểm Tây. Tổ tiên nhà Chu dời đến ở núi này. Tương truyền khi Chu mới hưng, có phượng hoàng đến kêu ở núi Kỳ sơn, dự báo Chu sắp thay Thương mà có thiên hạ, người sau dùng phượng để chỉ người có tài kiệt xuất.
[3] Chỉ cánh đồng nước Lỗ thời Xuân Thu. Tương truyền năm Lỗ Ai Công thứ 14 thời Xuân Thu, thợ săn ở cánh đồng phía tây nước Lỗ bắt được một con kỳ lân. Khổng Tử cho là nó xuất hiện không đúng thời, người cảm thấy thương xót vô cùng. Mọi người cũng dùng kỳ lân để chỉ người có tài kiệt xuất. Hai câu này ý nói Đường Dần sinh không gặp thời, là xã hội bỏ phí một nhân tài như thế này.
[4] Chỉ Nhan Hồi, người nước Lỗ cuối Xuân Thu, học trò Khổng Tử, đức hạnh của ông được Khổng Tử khen ngợi, khi chết mới 32 tuổi.
[5] Tự của Dương Hùng, nhà văn học, triết học Tây Hán, đã soạn Pháp ngôn, Thái huyền, Dương Tử Vân tập. Về triết học, ông đề xuất lấy “huyền” làm học thuyết của nguồn gốc cho muôn vật trong vũ trụ. Ý hai câu này nói Đường Dần tuy chết sớm, song để lại cho mọi người một tài sản tinh thần phong phú.
[6] Chỉ cõi đời. Hai câu này ý nói tài hoa kiệt xuất của Đường Dần ắt chuốc lấy sự ghen ghét của đời sau khi ông không còn, còn có người vì ông mà thoải mái, tuy chết sớm, song là người vui trong hoạn nạn.