27/04/2024 03:45Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi Vanachi vào 17/04/2007 19:16
Nguyên tác
反狀當年辨羯兒，
至明先見若蓍龜。
濟時儒術生平有，
諫主忠言死後知。
萬古不磨金鑑錄，
千年猶享曲江祠。
高風追想渾如昨，
手拂青苔認石碑。
Phiên âm
Phản trạng đương niên biện Yết nhi[1],
Chí minh tiên kiến nhược thi quy.
Tế thì nho thuật sinh bình hữu,
Gián chúa trung ngôn tử hậu tri.
Vạn cổ bất ma Kim giám lục[2],
Thiên niên do hưởng Khúc giang từ.
Cao phong truy tưởng hồn như tạc,
Thủ phất thanh đài nhận thạch bi[3].Dịch nghĩa
Kết tội phản trắc của bọn Yết nhi (chỉ An Lộc Sơn) năm xưa
Sáng suốt thấy trước như bói quẻ (cỏ thi, mai rùa)
Thuật của nhà nho giúp đời thường vốn có
Lời trung can gián chúa sau khi chết rồi mới nhận ra
Muôn thuở chẳng mòn tấm gương vàng được ghi lại
Nghìn năm hướng lên từ đường (miếu tổ) ở sông Khúc Giang
Phong độ cao quý nhớ lại hoàn toàn như mới hôm qua
Dùng tay phủi lớp bụi rêu để nhận ra bia đá.Bản dịch của Lê Cao Phan
Ngài từng tố giác mưu An Lộc
Thấy trước như xem cỏ, bói rùa
Giúp đời vốn thuật nhà nho đấy
Thấu rõ lời trung, đời đã qua!
Gương vàng muôn thuở còn lưu mãi
Chiêm bái đền thiêng chốn Khúc Giang
Cao thay, phong độ còn như mới
Phủi lớp rêu mờ, bia hiển dương.
Thiều Châu là một châu quận thuộc Trung Quốc. Đây nói về Văn Hiến Trương Cửu Linh.
[1] Tên gọi một chủng tộc man rợ (cũng như nói Hồ nhi, tức rợ Hồ, chỉ bọn Hung Nô). Tác giả đề cập An Lộc Sơn phản loạn đời vua Đường Huyền Tông (Trung Quốc). Tể tướng Trương Cửu Linh, thuỵ hiệu Văn Hiến, đề nghị vua giết An Lộc Sơn ngừa phản loạn nhưng vua không tin, về sau An Lộc Sơn làm phản thật sự. Văn Hiến miếu thờ vị tể tướng nói trên ở phía Nam huyện thành Khúc Giang. (An Lộc Sơn bị mệnh danh là rợ Phiên).
[2] Cuốn Thiên thu kim giám lục do Trương Cửu Linh tặng Đường Huyền Tôn làm quà sinh nhật, nói về lẽ hưng vong của các chính thể chế độ qua các thời đại.
[3] Nguyễn Trãi toàn tập ghi theo bản Dương Bá Cung là cổ bi, vì tự dạng gần giống như thạch, chữ này xét ra thích hợp hơn.