30/03/2024 03:46Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới

Biệt Tô Hề
別蘇徯

Tác giả: Đỗ Phủ - 杜甫

Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Thịnh Đường
Đăng bởi tôn tiền tử vào 10/05/2015 08:58

 

Nguyên tác

故人有遊子,
棄擲傍天隅。
他日憐才命,
居然屈壯圖。
十年猶塌翼,
絕倒為驚籲。
消渴今如在,
提攜愧老夫。
豈知臺閣舊,
先拂鳳凰雛。
得實翻蒼竹,
棲枝把翠梧。
北辰當宇宙,
南嶽據江湖。
國帶風塵色,
兵張虎豹符。
數論封內事,
揮發府中趨。
贈爾秦人策,
莫鞭轅下駒。

Phiên âm

Cố nhân hữu du tử,
Khí trịch bạng thiên ngu.
Tha nhật liên tài mệnh,
Cư nhiên khuất tráng đồ.
Thập niên do tháp dực,
Tuyệt đảo vị kinh vu.
Tiêu khát kim như tại,
Đề huề quỹ lão phu.
Khởi tri đài các cựu,
Tiên phất phượng hoàng sồ.
Đắc thực phiên thương trúc,
Thê chi bả thuý ngô.
Bắc thần đương vũ trụ,
Nam nhạc cứ giang hồ.
Quốc đới phong trần sắc,
Binh trương hổ báo phù.
Số luận phong nội sự,
Huy phát phủ trung xu.
Tặng nhĩ Tần nhân[1] sách,
Mạc tiên viên hạ câu.

Dịch nghĩa

Bạn cũ của ông có người ưa đi đây đi đó (tôi),
Buông mình đi tới tận góc trời.
Một ngày nào đó thương cho thân phận,
Hiển nhiên là bỏ hẳn dự tính thời trai trẻ.
Mười năm bị rã cánh,
Tới chỗ cùng cực rồi mà kêu sợ.
Bệnh tiểu đường tới giờ vẫn còn nguyên,
Thẹn cho cái thân già cần người nâng dắt.
Đâu biết các người làm quan quen biết xưa kia,
Là con chim phượng non vẫy cánh.
Nghiêng được ăn trái trúc biếc,
Đậu được vịn cành ngô xanh.
Sao bắc đang soi chiếu,
Núi nam cạnh sông hồ.
Nước toả sắc gió bụi,
Quân được triển khai sức mạnh.
Tính toán không lộ việc trong cơ quan,
Mở rộng cái hướng đi của cơ quan tỉnh.
Tặng anh cái roi ngựa của người nước Tần,
Nhưng xin chớ quất con ngựa nòi dưới xe.

Bản dịch của Phạm Doanh

Ông có người bạn cũ,
Hiện vất vưởng chân trời.
Bữa trước buồn số mệnh,
Nay thôi dẹp chí trai.
Mười năm vì gãy cánh,
Cùng cực than với trời.
Tiểu đường vẫn như cũ,
Thân già ngượng vịn vai.
Không biết bạn quan cũ,
Nay cánh phượng tung bay.
Được ăn trái trúc chín,
Đậu trên cành ngô tươi.
Sao bắc hiện chiếu sáng,
Núi Nam gần sông ngòi.
Nước đang cảnh loạn lạc,
Quân cần luyện hẳn hoi.
Nội bộ bàn luận kín,
Quyền huyện tung ra ngoài.
Roi người Tần, tặng bác,
Chớ quất con ngựa nòi.
(Năm 767)

Lời tự: "Phó Hồ Nam mạc" 赴湖南幕 (Đi nhận việc quan ở Hồ Nam).

[1] Chỉ Nguỵ Thọ. Sĩ Hội 士會, cũng gọi là Tuỳ Quý 隨季, một người tài đang giữ chức lớn ở nước Tấn. Nước Tần muốn thu phục ông. Tần bá phái Nguỵ Thọ 魏壽 đang giữ chức Tần đại phu, vờ sang hàng nước Tấn để có cơ hội khuyến dụ Sĩ Hội. Nguỵ Thọ và Sĩ Hội nay là bạn cùng triều. Sau khi ngỏ ý dụ hàng với Sĩ Hội, Sĩ Hội ngay thẳng bác bỏ. Trong triều, Nguỵ Thọ tặng Sĩ Hội cái roi ngựa, nói rằng: "Ông không nói nước Tần không có người, cái mưu của tôi không dùng được rồi". Đỗ Dự có phê rằng: "Tặng cái roi ngựa khi chia tay (Nguỵ Thọ) cũng như nhận cái roi ngựa (Sĩ Hội), đều tỏ ra rằng cái roi này dùng để tỏ cái lòng cùng triều với quan đại phu nước Tần".

In từ trang: https://www.thivien.net/ » Đỗ Phủ » Biệt Tô Hề