28/04/2024 04:12Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Cổ phong (cổ thể); Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Tần
Đăng bởi Vanachi vào 11/02/2006 20:00
Nguyên tác
力拔山兮氣蓋世，
時不利兮騅不逝。
騅不逝兮可奈何，
虞兮虞兮奈若何。
Phiên âm
Lực bạt sơn hề khí cái thế,
Thời bất lợi hề Chuy[1] bất thệ.
Chuy bất thệ hề khả nại hà,
Ngu[2] hề Ngu hề nại nhược hà?Dịch nghĩa
Sức bạt núi, khí trùm đời,
Thời không có lợi, ngựa Chuy không chạy.
Chuy không chạy, biết làm sao đây,
Ngu cơ ơi, Ngu cơ ơi, biết làm sao đây?Bản dịch của Nhữ Thành
Sức nhổ núi, khí trùm đời,
Ngựa Truy chùn lại bởi thời không may.
Ngựa chùn, biết tính sao đây?
Ngu Cơ ơi, tính sao đây hỡi nàng?
Bài ca này được chép trong Sử ký phần Hạng Vũ bản kỷ và Hán thư phần Hạng Tịch truyện, sau được Nhạc phủ thi tập xếp vào Cầm khúc ca từ, với tên Lực bạt sơn tháo 力拔山操. Bài này cùng với Đại phong ca 大風歌 của Lưu Bang 劉邦 được coi là hai bài thơ sớm nhất đời Hán làm theo lối Sở từ.
Tháng 12 năm 202 tr.CN, Hạng Vũ đóng binh ở Cai Hạ, binh ít lương hết, bị quân Lưu Bang vây mấy lớp. Một đêm, Hạng Vũ nghe bốn mặt quân Hán hát một khúc ca nước Sở, cảm thấy thế lớn đã mất, uống rượu trong trướng, cảm khái hát khúc ca bi thiết này. Đây chính là bài thơ duy nhất còn lại của Hạng Vũ.
Bản dịch của Nhữ Thành trong Hạng Vũ bản kỷ (sách Sử ký của Tư Mã Thiên), có thay đổi vài chữ.
[1] Tức con ngựa Ô Chuy của Hạng Vũ, thuộc giống ngựa quý có lông màu trắng xanh. Sử ký chép Hạng Vũ có mỹ nhân tên Ngu thường đi theo và một tuấn mã tên Chuy thường dùng cưỡi.
[2] Tức Ngu cơ, ái thiếp của Hạng Vũ, là người đất Ngu.