Ngục trung tạp kỷ nhị thập lục thủ kỳ 01

獄中雜紀二十六首其一

Trần Cung Doãn hoạt động trong phong trào phản Thanh phục Minh từ 1651 đến 1654 tại các vùng Phúc Kiến, Giang Tây, Chiết Giang, Giang Tô khi mới 20 tuổi. Ông bị bắt đi tù năm 1678 (47 tuổi) vì tình nghi có tham gia vào loạn Tam Phiên 三藩. Nhưng hơn nửa năm sau được thả vì không có bằng cớ, ông về định cư tại Quảng Châu, Quảng Đông cho đến khi mất năm 69 tuổi.

[1] Ngọc khuê chưa bị vấy bẩn, tì vết, chỉ người trung trinh ngay thẳng. Kinh thi - Đại nhã: “Bạch khuê chi điếm, thượng khả ma dã; Tư ngôn chi điếm, bất khả vi dã” 白圭之玷，尚可磨 也；斯言之玷，不可為也 (Bạch khuê có vết, có thể tẩy sạch; Lời nói ti tiện, không thể xoá hết).
[2] Ném thoi dệt bỏ chạy. Tích mẹ Tăng Sâm đang ngồi dệt, một người đi qua nói Tăng Sâm giết người, bà không tin bảo con ta đạo đức không thể có. Người thứ hai nói Tăng Sâm giết người, bà vẫn không tin. Đến khi người thứ ba bảo Tăng Sâm giết người, bà hoảng sợ ném con thoi, vượt tường bỏ chạy. Ở đây tác giả muốn nói việc chống lại quân Thanh là có chính nghĩa, không việc gì phải bỏ dở mà phải tiếp tục.
[3] Tích Lỗ Trọng Liên 魯仲連 chống nhà Tần, nói rằng thà nhảy xuống Đông hải tự sát còn hơn đầu hàng Tần.
[4] Mũ nước Sở (ở miền nam), chỉ người tù. Thời Xuân Thu, hai nước Trịnh, Sở đánh nhau. Sở thua, Trịnh bắt nhiều tù binh, trong đó có Chung Nghi 鍾儀 một tôn thất của Sở giỏi về đàn cổ cầm. Trịnh đem Chung Nghi hiến cho nước Tấn, vua Tấn hỏi tả hữu người đó là ai mà đội mũ miền nam. Tả hữu bảo đó là người nước Sở.